The evolution of disability in Western culture – perspective of anthropology

Anthropology is a field broadly understood as a description of ubiquitous human existence as far as homo sapiens emerged from community of human being until present-day society. Anthropology provides description of mechanics of integration of societies or how they distance themselves from certain group and individuals. It describes permanence and changes of culture order. According to Mary Douglas‘s anthropological resolving I analyse – in perspective of anthropology – evolution of social attitudes in to people with disabilities. Basical questions of my article are – „who, why, how, what” normal people thinks about persons wiht disfunctions. I present specific conceptualisation of disability’s causes, ways of a treatment people with features of otherness in traditinal era and in postmodernism. I say – they give us something inducing to thinking about another face of humanity.h.zuraw@onet.euZakład Pedagogiki Specjalnej i Logopedii, Pedagogium WSNSAbberley P. (1987), The koncept of oppresion and the development of a social theory of disability, “Disability, Handicap and Socjety”, nr 2.Albrecht G.L. (red.), (1976), The Sociology of Physical Disability and Rehabilitation, Pittsburg, University of Pittsburg Press.Ash A., Fine M. (1988), Intoduction: beyond pedestals, (w:) A. Ash, M. Fine (red.), Women with disabilities: Essey In Psychology, Philadelphia, Culture and Politics.Bank-Mikkelson N. (1980), Denmark, (w:) R.J. Flynn, K.E. Nitsch (red.), Normalisation, Social Integration and Community Services, Baltimore, University Park Press.Barnes C., Mercer G. (2008), Niepełnosprawność, Warszawa, Wydawnictwo Sic!Bauman Z. (2010), 44 listy ze świata płynnej ponowoczesności, Kraków, Wyd. Literackie.Bauman Z. (1992), Nowoczesność i zagłada, Warszawa, Biblioteka Kwartalnika Masada.Bauman Z. (1996), Socjologia, Poznań, Wydawnictwo Zysk i S-ka.Benedyktowicz Z. (2000), Portrety obcego. Od stereotypu do symbolu, Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.Boski P. (1992), O byciu Polakiem w ojczyźnie i o zmianach tożsamości kulturowo-narodowej na obczyźnie, (w:) P. Boski, M. Jarymowicz, H. Malewska-Peyre (red.), Tożsamość a odmienność kulturowa, Warszawa, Instytut Psychologii PAN.Baudrillard J. (2006), W cieniu milczącej większości albo kres sfery społecznej, tłum. S. Królak, Warszawa, Wydawnictwo Sic!Begum N. (1992), Disabled Woman and the feminist agenda, “Feminist Review”, nr 40.Blaxter M. (1976), The Meaning of Disability, London, Heineman.Barron K. (1997), Disability & Gender-Autonomy as an Indication of Adulthood, Uppsala University.Buss D.M. (2001), Psychologia ewolucyjna. Jak wytłumaczyć społeczne zachowania człowieka. Najnowsze koncepcje, tłum. M. Orski, Gdańsk, GWP.Castells M. (2009), Koniec tysiąclecia, Warszawa, PWN.Chołuj B. (2004), Inność w powieściach Teodora Fontane, (w:) M. Janion, C. Snochowska-Gonzalez, K. Szczuka (red.), Inny. Inna. Inne. O inności w kulturze, Warszawa, IBL.Cohen S., Scull A. (red.), (1983), Social control and the State, Oxford, Blackwell.Crowford R.C. (1980), Healtism and the medicalisation of everyday life, “International Journal of Health Services”, nr 10 (3).Czapiński J. (2001), Szczęście złudzenie czy konieczność? Cebulowa teoria szczęścia w świetle nowych danych empirycznych, (w:) M. Kofta, T. Szustrowa (red.), Złudzenia, które pozwalają żyć, Warszawa, PWN.Dąbrówka A., Geller E., Turzyński R. (1997), Słownik synonimów, Warszawa, Świat Książki.Dartington T., Miller E. J., Gwynne G. (1981), A life Together, London, Tavistock.Davies A. (1989), From Where I Sit:Living in an Able Bodied World, London, Triangle.Debord G. (2006), Społeczeństwo spektaklu, tłum. M. Kwaterko, Warszawa, PIW.Douglas M. (2007), Czystość i zmaza. Analiza pojęć nieczystości i tabu, tłum. M. Bucholc, Warszawa, PIW.Erikson E.H. (1968 a), Identity, youth and crisis, New York, W.W. Norton.Erikson E.H. (1968 b), Identity, psychosocial, (w:) International Encyclopedia of the Social Science, New York, Mcmillan and Free Press.Fanon F. (1992), The Fact of Blackness, (w) J. Donald, A. Rattansi (red.), Race, Culture and Difference, London, Sage.Finklestein V. (1993), The commonality of disability, (w:) J. Swain, V. Finkelstein, S. French (red.), Disabling Barriers-Enabling Environements, London, Sage.Finger A. (1991), Past Due: A Story of Disability, Pregnancy and Birth, London, Women’s Press.Foucault M. (1993), Nadzorować i karać: narodziny więzienia, Warszawa, Aletheia.Frazier N. (1997), Justice Interrupts: Critical Reflections on the “postsocialist” Condition, London, Routledge.Frazier J.G. (1962), Złota gałąź, Warszawa, PIW.Frąckiewicz L. (red.), (1999), Niepełnosprawni w środowisku społecznym, Katowice, Zeszyty Akademii Ekonomicznej im. Karola Adamieckiego.Frąckiewicz L. (2002), Postawy wobec niepełnosprawności, Katowice, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Karola Adamieckiego.Freidson E. (1970), Profession of Medicine, London, Harper and Row.Fukuyama F. (2008), Koniec człowieka, Kraków, Wydawnictwo „Znak”.Gajewska A., Pawlus M. (2003), Słownik synonimów i antonimów, Bielsko – Biała, PPU “Park”.Gleeson B.J. (1997), Disability Studies: a historical materialis view, “Disability and Society”, nr 12 (2).Gliderman J., Roth W. (1980), The Unexpected Minority, New York, Harcourt Brace Jovanivich.Gobineau J.A. (1856), The Moral and Intellectual Diversity of Races, with Particular Reference to Their Respective Influence in the Civil and Political History of Mankind, Philadelphia, PA, Lippincott.Goffman E.(2005), Piętno. O zranionej tożsamości, Gdańsk, GWP.Groce N. (1985), Everyone Here Speaks Sign Language: Heredity Deafness on Martha Vineyard, Cambridge, Harvard University Press.Heathertorn T., Kleck R., Hebl M., Hull J. (2008), Społeczna psychologia piętna, Warszawa, PWN.Hunt P. (1966), Sigma: The Experience of Disability, London, Geoffrey Chapmen.Hurst R. (2000), To revise or not to revice, “Disability and Society”, nr 15 (7).Illich I. (1977), Limits to Medicine. Medical Nemezis,: The Expropriation of Health, Penguin, Harmondsworth.Ingleby D. (1983), Mental health and social order, (w:) S. Cohen, A. Scull (red.), Social control and State, Blackwell, Oxford.Jewson N. (1976), The disappearance of the sick man from medical cosmology 1770-1870, “Sociology”, nr 10.Kapuściński R. (2006), Ten Inny, Kraków, Znak.Kristeva J. (1991), Strangers to ourselves, tłum. L. S. Roudiez, New York, Columbia University Press.Katz I. (1981), Stigma. A social –psychological perspective, Erlbaum, Hillsdale.Kofta M., Szustrowa T. (red.) (2001), Złudzenia, które pozwalają żyć, Warszawa, PWN.Korniszowski L. (2003), Dzieci z wadami wrodzonymi, Warszawa, PZWL.Lévinas E. (2002), Inaczej niż być lub ponad istotą, tłum. P Mrówczyński, Warszawa, Aletheia.Magala S. (1980), Simmel, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”.Mead M. (1978), Tożsamość i kultura. Studium dystansu międzypokoleniowego, Warszawa, PWN.Melosik Z. (1996), Tożsamość, ciało i władza, Poznań – Toruń, Edytor.Modrzewski J. (2004), Socjalizacja i uczestnictwo społeczne. Studium socjopedagogiczne, Poznań, Wydawnictwo Naukowe UAM.Müller H. (2005), Lis już wtedy był myśliwym, tłum. A. Rosenau, Wołowiec, Wydawnictwo Czarne.Pelling M. (1998), The Common Lot: Sickness, Medical Occupations and the Urban Poor in Early Modern England, London, Longman.Perlman J.L., Routh D.K. (1980), Stigmatizating effects of a child’s wheelchair in successive and stimultanneuos interactions, “Journal of Pediatric Psychology”, nr 5.Proust M. (1969), W poszukiwaniu straconego czasu, Warszawa, PIW.Pyszczyński T., Solomon S. (1991), A terror managamnet theory of social behavior: The psychological functions of self-esteem and cultural worldviews, (w:) M.P. Zanna (red.), Advances in experimental social psychology, San Diego CA, Academic Press.Ricoeur P. (1991), Podług nadziei, Warszawa, Instytut Wydawniczy PAX.Ricoeur P. (1995), Pamięć – zapomnienie – historia, (w:) K. Michalski (red.), Tożsamość w czasach zmiany, Warszawa, Fundacja im. Stefana Batorego.Ryan J., Thomas F. (1980), The Politics of Mental Handicap, Penguin, Harmondsworth.Safilios-Rothschild C. (1970), The Sociology and Social Psychology of Disability and rehabilitation, New York, Random House.Seymur W. (1998), Remaking of the body, Londyn, Allen & Unwin.Simmel G. (2006), Most i drzwi. Wybór esejów, tłum. M. Łukasiewicz, Warszawa, Oficyna Naukowa.Snyder S. L., Mitchell D. T. (2001), Re-engaging the body: disability studies and the resistance to embodiement, “Public Culture”, nr 13.Stiker H. J. (1999), A History of Disability, University of Michigan Press.Stone E. (1999), Disability and development in the majority world, Disability and Development, London, Disability Press.Stradford B. (1993), Zespół Downa, przeszłość, teraźniejszość i przyszłość, Warszawa, PZWL.Sumner G. (1995), Naturalne sposoby postępowania w gromadzie, Warszawa, PWN.Sztompka P., Bogunia-Borowska M. (2008), Socjologia codzienności, Kraków, Wydawnictwo „Znak”.Ternon i Hellman (1984), Eksterminacja chorych psychicznie w III rzeszy, Warszawa, PZWL.Young I. M. (1997), Unruly categories:a critique of Lancy Frasier’ dual systems theory, “New Left Review”, nr 222.Waldenfeld B., (2002), Topografia obcego, tłum. J. Sidorek, Warszawa, Oficyna Naukowa.Vigarello G. (1996), Czystość i brud. Higiena ciała od średniowiecza do XX wieku, tłum. B. Szwarcman-Czarnota, Warszawa, WAB.Wintzer M. A. (1993), The History of Special Education: From Isolation to Integration, Washington, Gallaudet University Press.Wiśniakowska L. (red.), (2005), Słownik wyrazów obcych, Warszawa, PWN.Zdanowicz-Cyganek U. (2010), Kategorie inna – obca – wykluczona we współczesnej poezji kobiecej, promotor – dr hab. S. Szymutko, prof. UŚ, Katowice, niepublikowana praca doktorska.Zola I. K. (1993), Depiction of disability – metaphor, message and medium in the media, a research and political agenda, “Social Science Journal”, nr 22.27-4