Teaching the mother tongue in a changing world – educational challenges

Na całym świecie systemy edukacyjne stoją przed istotnymi wyzwaniami. Rosną oczekiwania społeczne wobec kompetencji komunikacyjnej w języku ojczystym, a jednocześnie następuje wzrost kulturowej i językowej różnorodności populacji szkolnej. Celem referatu jest nakreślenie panoramy zjawisk związanych z kształceniem języka ojczystego oraz wyzwań, jakie stoją przed tą edukacją w zmieniającej się rzeczywistości. Wybrane problemy nauczania polszczyzny (m.in. wpływ powszechnej znajomości języka obcego i postępu technologicznego na uczenie się i nauczanie) zostaną przedstawione na tle szerszego kontekstu międzynarodowego (relacji między językiem ojczystym a językiem narodowym, badań nad nauczaniem języka ojczystego na świecie). Twórcze wykorzystanie międzynarodowych wyników badań nad kształceniem w języku ojczystym stanowi jedną z dróg prowadzących do poprawy edukacji w tym zakresie.Throughout the world, education systems are confronted with major challenges. Societal demands for literacy and communicative competence in the mother tongue are growing and at the same time, there is an increase in the cultural and linguistic heterogeneity of school populations. The aim of this paper is to outline the panorama of phenomena related to mother tongue education and the challenges faced by this education in a changing world. Selected problems of Polish language teaching (e.g., the impact of foreign language proficiency and technological progress on learning and teaching) are presented against a background of the wider international context (the relationship between the mother tongue and the national language, research on the learning and teaching of mother tongues in the world). National work in the improvement of language education can profit enormously from international exchange.e.awramiuk@uwb.edu.plUniwersytet w BiałymstokuBłeszyński K., 2010, Dzieci obcokrajowców w polskich placówkach oświatowych – perspektywa szkoły. Raport z badań, Warszawa: ORE.Braaksma M., Rijlaarsdam G., Janssen T. (2007), Writing Hypertexts: Proposed effects on writing processes and knowledge acquisition, „L1 – Educational Studies in Language and Literature”, 7 (4), 93-122.Broeder P., Stokmans M. (2012), Literacy competences in cultural diverse classrooms: experiences of teachers, „L1 – Educational Studies in Language and Literature”, 12, 1-18.Byram M., Fleming M., Pieper I. (2013), Plurilingual and intercultural education. Introduction to a special issue of L1 Educational Studies in Language and Literature. „L1 – Educational Studies in Language and Literature”, 13, 1-7.Castro R. V. de (2007), The Portuguese language area in secondary education curriculum: Contemporary processes of reconfiguration, „L1 – Educational Studies in Language and Literature”, 7 (1), 91-109.Cosson R. (2007), Mother Tongue Education in Brazil: A battle of two worlds, „L1 – Educational Studies in Language and Literature”, 7 (1), 37-52.Cordeur M. (2012), One nation, eleven languages: Improving literacy and numeracy in South Africa through mother-tongue education, „L1 – Educational Studies in Language and Literature”, 12, 1-23.Derwojedowa M., Linde-Usiekniewicz J. (2006), Po co uczyć gramatyki polskiej w szkole? w: Kompetencje nauczyciela polonisty we współczesnej szkole, red. E. Bańkowska, A. Mikołajczuk, Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.Dufays J. L. (2007), What place for literature in the education of French-speaking countries? A comparison between Belgium, France, Quebec and Switzerland, „L1 – Educational Studies in Language and Literature”, 7 (1), 21-35.Erixon P. O. (2007), The Teaching of Writing in the Upper Secondary School in the Age of the Internet and Mass Media Culture, „L1 – Educational Studies in Language and Literature”, 7 (4), 7-21.Fakudze C., Rollnick M. (2008), Language, culture, ontological assumptions, epistemological beliefs, and knowledge about nature and naturally occurring events: Southern African perspective, „L1 – Educational Studies in Language and Literature”, 8 (1), 69-94.Gruszczyńska E., Gruszczyński W. (2014), Miejsce językoznawstwa polonistycznego na filologiach obcych, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, LXX, 67-77.Kamykowska J., Haman E., Latvala J.-M., Richardson U., Lyytinen H. (2013), Developmental changes of early reading skills in six-year-old Polish children and GraphoGame as a computer-based intervention to support them, „L1 – Educational Studies in Language and Literature”, 13-14, 1-17.Krogh E. (2012), Writing in the literacy era: Scandinavian teachers’ notions of writing in mother tongue education „L1 – Educational Studies in Language and Literature”, 12, 1-28.Kopeć U., Sibiga Z. (2010, red.). Kształcenie językowe w dobie kultury masowej polisensorycznej, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.Kostouli T. (2002), Teaching Greek as L1: Curriculum and Textbooks in Greek Elementary Education, L1-Educational Studies in Language and Literature”, 2 (1), 5-23.Lipińska E., (2006), Przyswajanie języka pierwszego a uczenie się języka obcego/drugiego, w: Z zagadnień dydaktyki języka polskiego jako obcego, Kraków: Wydawnictwo Univeritas, s. 19-28.Lipińska E, Seretny A. (2013), Nie swój lecz i nie obcy – język odziedziczony w perspektywie glottodydaktycznej, http://www.euroemigranci.pl/dokumenty/pokonferencyjna/Seretny_Lipinska.pdf, dostęp: 2.03.2015.Linneweber-Lammerskitten H. (2012), Linguistic and plurilingual & intercultural competence in mathematics teaching and learning, „L1 – Educational Studies in Language and Literature”, 12, 1-21.Marin B., Legros D., Prodeau M. (2007), Multicultural contexts and comprehension of youth literary texts, „L1 – Educational Studies in Language and Literature”, 7 (2), 53-69.Martins A. M. (2007), Literacy practises in kindergartens and conceptualisations about written language among Portuguese preschool children, „L1 – Educational Studies in Language and Literature”, 7 (3), 147-171.McKinley E., Keegan P. J. (2008), Curriculum and language in Aotearoa New Zealand: From science to Putaiao, „L1 – Educational Studies in Language and Literature”, 8 (1), 135-147.Melo Pfeifer S., Schmidt A. (2012), Linking “Heritage Language” Education and Plurilingual Repertoires development: evidences from drawings of Portuguese pupils in Germany, L1–Educational Studies in Language and Literature”, 12, 1-30.Miodunka W. (2013), Glottodydaktyka polonistyczna w rozwoju nauczania i badań polszczyzny w latach 1950-2012, w: 70 lat współczesnej polszczyzny. Zjawiska, procesy, tendencje, red. A. Dunin-Dudkowska, A. Małyska, Lublin: Wydawnictwo UMCS, s. 681-710.Pasa L., Morin M. F. (2007), Beginning spelling and literacy approaches: A comparative study between French and Québécois first-grade classes, „L1 – Educational Studies in Language and Literature”, 7 (3), 191-209.Rozporządzenie (2015): Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 2 stycznia 2015 r. w sprawie warunków i trybu przyjmowania do publicznych przedszkoli, szkół i placówek osób niebędących obywatelami polskimi oraz obywateli polskich, którzy pobierali naukę w szkołach funkcjonujących w systemach oświaty innych państw, a także organizacji dodatkowej nauki języka polskiego, dodatkowych zajęć wyrównawczych oraz nauki języka i kultury kraju pochodzenia, Dz. U. 2015, poz. 31.Sawyer W. (2007), English as Mother tongue in Australia, „L1 – Educational Studies in Language and Literature”, 7 (1), 71-90.Seymour P. H. K. i in. (2003), Foundation literacy acquisition in European orthographies, „British Journal of Psychology”, 94, 143–174.Skudrzyk A. (2005), Czy zmierzch kultury pisma? O synestezji i analfabetyzmie funkcjonalnym, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.Sprenger-Charolles L. (2004), Linguistic Processes in Reading and Spelling: The Case of Alphabetic Writing Systems: English, French, German and Spanish, w: Handbook of Children’s Literacy, red. T. Nunes, P. Bryant, Dordrecht – Boston – New York – London: Kluwer Academic Publishers, s. 43-65.Tse K. S., Hui S. Y. (2012), Supporting Ethnic Minority Students Learning the Chinese Language in Multilingual Hong Kong. „L1 – Educational Studies in Language and Literature”, 12, 1-27.Wimmer H., Landerl K. (1997), How learning to spell German differs from learning to spell English, w: Learning to Spell: Research, Theory, and Practice Across Languages, red. Ch. Perfetti, L. Rieben, M. Fayol, Mahwah, New Jersey, London: Lawrence Erlbaum Associates, s. 81-96.Viise N. M., Richards H. C., Pandis M. (2011), Orthographic Depth and Spelling Acquisition in Estonian and English: A Comparison of Two Diverse Alphabetic Languages, „Scandinavian Journal of Educational Research”, 55 (4), 425-453.15-2