Rimski novčići u ženskim srednjovekovnim grobovima sa teritorije Srbije: mogućnosti interpretacije

U ovom radu istražuje se fenomen sekundarne upotrebe rimskih novčića (II–IV vek) u srednjovekovnim nekropolama (X–XV vek) sa teritorije Srbije. U fokusu istraživanja su grobovi u kojima su rimski novčići upotrebljeni kao dekorativni elementi pokojnikove odeće – najčešće preoblikovani u priveske. Ovakav tip sekundarne upotrebe rimskog novca konstatovan je samo u ženskim grobovima. Cilj rada je da predloži interpretaciju ove pojave kroz analizu vrednosti i značaja sekundarno upotrebljenih novčića u stvaranju porodičnih dragocenosti koje se definišu u važnim i kritičnim momentima društvenog života zajednice. Posebno se ispituje mogućnost interpretacije ovih nalaza kao primera grobova u kojima su sahranjene ženske osobe sa delovima svog miraza. Analizira se konstrukcija značenja i vrednosti ovih predmeta kroz njihovu razmenu u običajima vezanim za sklapanje braka, i, naposletku, u funerarnim praksama. Budući da je rimski novac iz ovih grobova malobrojan, i da se uvek radi o bronzanim denominacijama, možemo pretpostaviti da je definisanje njihove vrednosti i značaja zasnovano na simboličkom i reprezentativnom nivou. Polazna tačka ovog rada je korpus radova koji istražuju fenomen ponovne upotrebe stvari u prošlosti, da bi se dalje u radu dublje istražila veza između srednjovekovne društvene strukture i evaluacije novčića u seoskim zajednicama centralnog Balkana.The paper explores the phenomenon of secondary usage of Roman coins (2nd to 4th century) in medieval necropolises (10th to 15th century) in the territory of Serbia. The research is focused upon the graves in which the coins are used as ornaments on the costume of the deceased, most frequently reshaped as pendants. This type of secondary usage is only registered in female graves. The paper aims to suggest the interpretation of this phenomenon via the analysis of value and importance of secondarily used coins in the formation of family treasures, defined in important and critical moments of the social life. The possibility is explored of the graves in which female individuals were buried with parts of their dowry. The construction of meaning of these objects is analysed through their exchange in the customs linked to marriage and, finally, funerary practices. Since the Roman coins are scarce and exclusively made of bronze, it may be concluded that the definition of their value and importance is based upon the symbolic and representational levels. The starting point of the paper is the concept of the social biography of objects, in order to further investigate the link between the Serbian medieval social structure and evaluation of the coins in rural communities of the Central Balkans