107. Potencjalne przeciwnowotworowe działanie statyn

Statyny, które znalazły zastosowanie w leczeniu i zapobieganiu hipercholesterolemii, są inhibitorami reduktazy 3-hydroksy-3-metylo-glutarylo koenzymu A (HMG-CoA). Enzym odpowiada za redukcję HMG-CoA do mewalonianu. Mewalonian jest prekursorem w syntezie pochodnych izoprenoidowych, do których należy:cholesterol, dolichole i ubichinon. Ponadto, pochodzące z mewalonianu grupy prenylowe umożliwiają odpowiednią lokalizację i funkcję w komórce wielu białek takich jak białka Ras i Rho. Dlatego też, oprócz zdolności obniżania poziomu cholesterolu, statyny wywierają wieloraki wpływ na wiele istotnych funkcji komórkowych takich jak proliferacja, różnicowanie i przeżycie, a także biorą udział w regulacji kształtu i ruchu komórek. Wykazano, że statyny hamują proliferację i indukują apoptozę w wielu różnych komórkach nowotworowych. Wykazano również ich działanie przeciwnowotworowe na modelu czerniaka, raka piersi, raka trzustki, włókniakomięsaka, glejaka, neuroblastoma i chłoniaka u zwierząt. Statyny hamowały również powstawanie przerzutów. W badaniach przedklinicznych wykazano również, że statyny zdolne są do potęgowania działania przeciwnowotworowego niektórych cytokinin i chemioterapeutyków. Mechanizm molekularny odpowiedzialny za przeciwnowotworową aktywność statyn nie został w pełni wyjaśniony. Wydaje się jednak, że w mechanizmie tym istotną rolę odgrywa interferencja z czynnością GTPaz z rodziny Ras i Rho, hamowanie aktywności niektórych kinaz zależnych od cyklin i aktywacja niektórych inhibitorów kinaz zależnych od cyklin. Opublikowano wyniki kilku prób klinicznych I, I/II i III fazy z użyciem statyn u chorych na różne nowotwory. Choć celem tych wczesnych prób klinicznych nie była ocena aktywności terapeutycznej i wszelkie wnioski z tych prób należy na tym etapie uznać za przedwczesne, to jednak wstępne konkluzje z tych badań sugerują brak istotnego efektu leczniczego statyn u pacjentów z nowotworami. Jednakże, wyniki jednego z tych badań wskazują na możliwość wzmagania przez statyny działania przeciwnowotworowego niektórych chemioterapeutyków. Ponieważ jednak toksyczne objawy uboczne stosowania statyn obserwowano szczególnie w ich kombinacji z niektórymi innymi lekami, dlatego też planowanie badań klinicznych z użyciem statyn w połączeniu z innymi lekami u chorych na nowotwory powinno być nacechowane wyjątkową ostrożnością