12. Rola wirusów brodawczaka w karcinogenezie szyjki macicy

Narządy płciowe są miejscem często atakowanym przez bakterie, wirusy, pierwotniaki i grzyby. Wśród patogenów wirusowych szczególne zainteresowanie wzbudzają ludzkie wirusy brodawczaka (ang. Human papillomavirus, HPV), które są uważane za jednen z głównych czynników w etiologii raka szyjki macicy. HPV należą do rodziny Papovaviridae i wykazują tropizm do komórek nabłonkowych skóry i błon śluzowych człowieka oraz różnych gatunków zwierząt. Jest to związane z obecnością na powierzchni komórki specyficznych białek, które pełnią rolę swoistych wirusowych receptorów i występowaniem w komórce określonych czynników białkowych, biorących udział w regulacji replikacji cząstek wirusowych. Sugeruje się, że receptorami dla wirusa – 4.β-1, β-6, αHPV. mogą być integryny ze sżczególnym wskazaniem na kompleks. Wirusy brodawczaka zakażają warstwę podstawną komórek nabłonkowych a pełny ich cykl życiowy zachodzi tylko w zróżnicowanych keratynocytach. Znanych jest przeszło 100 typów HPV, które charakteryzując się dużą specyficznością wobec gospodarza. Ponad 20 typów HPV wykazuje tropizm do komórek nabłonka narządów płciowych ludzi. Wirusy te możemy podzielić na trzy grupy: o niskim potencjale onkogennym (HPV 6, 11, 42, 43, 44), średnim potencjale onkogennym (HPV 31, 33, 35, 51, 52, 58) i wysokim potencjale onkogennym (HPV 16, 18, 46, 56). Wirusy HPV obdarzone wysokim potencjałem onkogennym znajdowane są głównie w komórkach raka szyjki macicy. Wiele danych zarówno eksperymentalnych jak i klinicznych wskazuje na ścisły związek pomiędzy infekcją HPV a rozwojem raka szyjki macicy. Infekcja wirusowa może wyprzedzać w czasie rozwój nowotworu. Jak długi będzie to okres, jest to uzależnione od szeregu czynników. Na pewno ma na to wpływ typ wirusa, czas trwania infekcji, obecność dodatkowych koinfekcji, ewentualne zaburzenia gospodarki hormonalnej, mutacje w genomie. W procesie tym ważną rolę odgrywają także czynniki egzogenne oddziałujące ze środowiska, palenie tytoniu, wiek nosiciela czy jego kondycja immunologiczna. Powstawanie nowotworu jest procesem wieloetapowym i wieloczynnikowym. Punktem wyjścia całości zmian są mutacje w genach kontrolujących podziały komórkowe i ich różnicowanie. Do powstania raka nie wystarcza pojedyncza mutacja punktowa. Działanie onkogenne kilku karcynogenów kumuluje się w czasie powodując upośledzenie prawidłowego funkcjonowania od 3 do 5 genów