ITALIJA U RATU I ZAŠTITA KULTURNO-UMJETNIČKE BAŠTINE (Provincije Pula i Rijeka)

Negli anni antecedenti il secondo conflitto mondiale, lo Stato italiano, consapevole del valore intrinseco e materiale del suo patrimonio artistico e culturale, prese provvedimenti tesi alla salvaguardia delle testimonianze più significative della civiltà della Penisola. Prima dell’entrata in guerra del Regno, grazie al lavorio delle R. Sovrintendenze ai Monumenti e alle Gallerie, furono redatti elenchi dettagliati delle opere più rilevanti da proteggere. Il Progetto di difesa antiaerea del patrimonio artistico e culturale delle province di Pola e di Fiume fu presentato nell’ottobre del 1939 alla Direzione Generale Antichità e Belle Arti presso il Ministero della Pubblica Istruzione. La villa Manin di Passariano, che il conte Leonardo nell’ottobre del 1939 concesse gratuitamente come deposito, accolse buona parte degli oggetti artistici della Venezia Giulia e del Friuli.U godinama neposredno prije početka Drugog svjetskog rata Talijanska država, svjesna materijalne vrijednosti svoje umjetničke i kulturne baštine, poduzela je mjere za zaštitu najznačajnih svjedočanstava civilizacije na istarskom poluotoku. Prije nego što je Kraljevina stupila u rat, zahvaljujući radu Kraljevskih Konzervatorskih zavoda za spomenike i umjetničke galerije, izrađeni su detaljni popisi najvažnijih djela koje treba zaštititi. Projekt protuzračne zaštite umjetničke i kulturne baštine za provincije Pula i Rijeka predstavljen je u listopadu 1939. Generalnoj upravi za starine i umjetnost pri Ministarstvu javnog obrazovanja. S obzirom da se radilo o pograničnim područjima, preliminarni radovi zahtijevali su veći stupanj pripreme. Vila Manin u Passarianu, koju je grof Leonardo besplatno ustupio kao skladište u listopadu 1939., prihvatila je dobar dio umjetničkih djela iz Julijske krajine i Furlanije, a koji su smješteni u pet sala u prizemlju zgrade. Prijevoz pokretnih umjetnina organiziran je kamionima. Pri dolasku sanduci su bili zapečaćeni, označeni rednim brojevima i zabilježeni u poseban registar. Prvi sanduci s umjetninama iz samostana sv. Franje i iz Kraljevskog muzeja u Puli stigli su 13. lipnja 1940., a dostava se nastavila tijekom tog mjeseca. Organizacija vile povjerena je prof. Carlu Somedi de Marco, ravnatelju Gradskog muzeja iz Udina. Za osiguranje zgrade brinula se straža Kraljevske vojske, dok su unutar zgrade djelovala dva čuvara sa zadatkom čuvanja, prozračivanja i čisčenja prostorija