Korenizatsija en bemagtiging: Sovjetlessen voor een veeltalenbeleid in Zuid-Afrika

Vaak wordt de taalstrijd van de Afrikaners in de Unie van Zuid-Afrika vergeleken met de strijd van de Vlamingen voor de gelijkstelling van het Nederlands met het Frans in België. Tegenwoordig heeft Zuid-Afrika elf officiële talen, en is het interessant te gaan kijken hoe andere grote multi-etnische staten dit in het verleden aanpakten. Een voorbeeld is de Sovjetunie, waar Stalin eerst als volkscommissaris voor minderheden een russificatiepolitiek voorstond, maar in de jaren ’20 de politiek van korenizatsija (‘verinheemsing’) uitwerkte. Hierin werden tientallen kleine talen voor de eerste keer tot schrijftaal opgewaardeerd en in het onderwijs ingevoerd. Hierdoor steeg de alfabetiseringsgraad van zo’n 25% in 1920 tot bijna volledige geletterdheid in de jaren ’50. Alhoewel de politiek vanaf midden jaren ‘30 gedeeltelijk werd teruggedraaid en het Russisch door zijn dominante positie de lingua franca was, was het taalbeleid een relatief succes, vooral voor het Oekraïens en het Wit-Russisch, maar ook voor kleinere talen zoals het Basjkiers en het Tataars. We vergelijken deze verinheemsingspolitiek met het nationale en provinciale taalbeleid in Zuid-Afrika, waar het Engels een vergelijkbare positie als het Russisch in de USSR heeft. We kijken onder meer op het vlak van onderwijs en overheidscommunicatie en naar het taalbeleid ter bevordering van de 10 Afrikatalen. Ook kijken we naar welk werk er gedaan wordt op het vlak van standaardisatie en taaltechnologie. Tenslotte proberen we in parallelle en vergelijkbare situaties een aantal aanbevelingen te destilleren voor Zuid-Afrika en de 11 officiële talen, maar ook voor de kleinere inheemse talen behorend tot de Khoisantalen.status: publishe