Liberals and communitarians on liberty and justice

Spór pomiędzy liberałami i komunitarystami w filozofii politycznej końca XX wieku dotyczył zagadnień wolności jednostki oraz indywidualizmu. Komunitaryści krytykowali liberalną koncepcję człowieka, ujmowanego niezależnie od kontekstu społecznego i kulturowego, oraz nieuwzględnianie przez liberałów idei dobra wspólnego. Obecnie przedmiotem debaty stał się problem sprawiedliwości społecznej, analizowany w pracach Amartyi Sena i Michaela Sandela. Liberalne ujęcie Sena opiera się na komparatystycznej procedurze prowadzącej do wyłonienia obiektywnych wartości, komunitarystyczne stanowisko Sandela odwołuje się do pojęcia dobra zakorzenionego w tradycji danego społeczeństwa, przy czym obaj zakładają, że określenie zasad sprawiedliwości dokonuje się w trakcie publicznej dyskusji. W obu tych koncepcjach ponadto idea sprawiedliwości nie sprowadza się wyłącznie do kwestii podziału dóbr w społeczeństwie, lecz odwołuje się do wartości, odpowiedzialności jednostek i do myślenia w kategoriach wspólnotowych. Tezą tego artykułu jest próba wykazania, że rozwiązanie sporu jest możliwe dzięki rezygnacji jego uczestników ze skrajnie indywidualistycznych założeń dotyczących wolności i podjęciu dyskusji na gruncie teorii sprawiedliwości.The debate between liberals and communitarians in the political philosophy of the late twentieth century concerned the issues of liberty and individualism. Communitarians criticized the liberal conception of man, defined regardless of the social and cultural context, and not taking into account the idea of the common good in liberal philosophy. This discussion has been presently continued, but now the most important issue has become the problem of justice analyzed in the Amartya Sen’s and Michael Sandel’s works. The liberal approach of Sen is based on a comparative procedure and public reasoning to identify the nature of justice whereas communitarian position of Sandel refers to the concept of common good rooted in the tradition of a given society. In both these theories the rules of justice are established in public debate. Moreover, they both do not concentrate solely on distribution of economic goods and social security, but incorporate ethical issues, responsibility and thinking about the others. This article is an attempt to demonstrate that the debate on the idea of justice brings solution to the liberals – communitarians controversy, thanks to the withdrawal of the extreme individualist assumptions and replacing individual liberty by ethics of responsibility