Beheersing en detectie van wortelbederf, veroorzaakt door Fusarium-soorten in broeitulpen

Bij de broeierij van tulpen op potten en bakken met potgrond ontstaat vaak op en onder de bodem een dikke laag wortels. Deze wortels zijn meestal niet omsloten door grond en kunnen onder bepaalde omstandigheden worden aangetast door schimmels als Trichoderma, Botrytis cinerea, Penicillium en Fusarium avenaceum. Enkele jaren geleden was plotseling sprake van veel problemen met een wortelbederf veroorzaakt door een schimmel waardoor de tulpen te kort bleven en op de bladeren grijze bladvlekken ontstonden. Deze symptomen konden niet worden verklaard met de hierboven genoemde schimmels. Isolaties uit aangetaste wortels bracht aan het licht dat het om een Fusarium-schimmel ging, maar in hoeverre deze schimmel nu werkelijk verantwoordelijk was voor de aantasting bleef onduidelijk. Daarom is binnen dit project onderzoek gedaan om na te gaan of de gevonden Fusarium-schimmels verantwoordelijk zijn voor een wortelbederf bij broeitulpen waardoor de tulpen te kort blijven en grijze bladvlekken kunnen ontstaan. Tevens is geprobeerd om aan te tonen dat andere substraten dan potgrond wortelbederf op de bodem van potten en bakken kan beperken. Uit het onderzoek is gebleken dat naast schimmels als Trichoderma en Fusarium avenaceum ook de schimmel Fusarium culmorum een wortelbederf bij tulpen kan veroorzaken. Als gevolg van een aantasting door deze schimmel ontwikkelen de tulpen zich trager en blijven daardoor te kort. Bovendien ontstaan soms symptomen in het blad die sterke verwantschap hebben met dat van Trichoderma-bladtopverdorring. Ook is gebleken uit de infectieproeven dat wortelbederf veroorzaakt door de schimmel Fusarium avenaceum juist langere en slappere tulpen veroorzaakt. Wanneer een ander substraat dan potgrond, zoals zand of perlite op de bodem van potten werd aangebracht kon wortelbederf door Fusarium culmorum iets worden beperkt. De beheersbaarheid van wortelbederf op de bodem van potten en bakken berust voornamelijk op teeltmaatregelen die bekend zijn bij wortelbederf door Trichoderma en Botrytis cinerea. Een artikel over wortelbederf in broeitulpen is verschenen en hierin is een inventarisatie gemaakt, deels berustend op al eerder uitgevoerd onderzoek bij Diagnostiek van PPO, over beheersmaatregelen om wortelbederf in tulp te voorkomen. Dit artikel is later vertaald en ter beschikking gesteld aan buitenlandse broeiers. Er is tevens onderzoek gedaan om zowel Fusarium avenaceum als Fusarium culmorum middels DNA-technieken aan te kunnen tonen. Met de ontwikkelde PCR-toets bleken beide Fusarium-soorten te kunnen worden aangetoond en tevens werd het mogelijk om beide soorten van elkaar te onderscheiden. Praktijkmonsters kunnen nu geanalyseerd worden op aanwezigheid van deze schimmels. Met het beschikbaar komen van een specifieke DNA-toets voor het aantonen van Fusarium avenaceum en Fusarium culmorum werd het ook mogelijk om na te gaan waar en hoe een besmetting in het broeisysteem terecht zou kunnen komen. Daarom is in dit deel van het onderzoek nagegaan of Fusarium culmorum op Nederlandse tulpenbollen, op afdekstro of in grond waarop in Scandinavië de tulpenbollen worden geplant kon worden aangetoond. Op Nederlandse tulpenbollen en in Scandinavische grondmonsters werd geen Fusarium culmorum gevonden. Op Nederlands stro werd deze schimmel wel aangetoond. Dat is ook niet verbazend, want Fusariumculmorum is een bekende pathogeen in granen. Toch is hiermee niet duidelijk geworden via welke route de wortels van tulpen besmet kunnen raken met Fusarium culmorum waardoor wortelbederf kan ontstaan. Tijdens bijeenkomsten met de begeleidingscommissie (leden Scandinavië-groep KBGBB) op 23 oktober 2003 en 5 oktober 2004 is verslag gedaan van de uitgevoerde proeven en resultaten