Ontwerp Milieubalans en Milieuverkenning. Van globale visie naar concreet ontwerp

De minister van VROM heeft het RIVM opgedragen vanaf 1995 jaarlijks een Milieubalans (MB) en vanaf 1997 vierjaarlijks een Milieuverkenning (MV) uit te brengen ter ondersteuning van de ontwikkeling van het milieubeleid. Om deze opdracht doelgericht en met oog voor toekomstige beleidsvragen uit te voeren heeft het RIVM een inhoudelijk ontwerp opgesteld voor de korte (MB95/MV97) en voor de langere termijn (MBx/MVx). In dit ontwerp geven de Milieuverkenning en Milieubalans het verband tussen het maatschappelijk activiteitenpatroon, inclusief mogelijke beleidsmaatregelen, en de daaruit voortvloeiende effecten op het milieu. Een programma van eisen is opgesteld waaraan de Milieubalans en de Milieuverkenning-van-de-toekomst moeten voldoen. Deze eisen hebben zowel betrekking op de inhoud, vorm als het proces. Om in dit programma van eisen te voorzien, dient periodiek een kwantitatief beeld te worden gegeven van de toestand en ontwikkeling van het milieu, uitgedrukt in een vaste set variabelen. Met deze vaste set variabelen, "graadmeters of indicatoren", worden de opeenvolgende Milieuverkenningen en Milieubalansen onderling vergelijkbaar en worden verbeteringen en verslechteringen in het milieu zichtbaar, analoog aan de CPB-cijfers in de economische verkenningen. Graadmeters of indicatoren worden gegeven voor zes relevante aandachtsgebieden voor het milieubeleid, zijnde dwarsdoorsneden van de causaliteitsketen: maatschappelijke ontwikkelingen (oorzaken), verbruik van voorraden, milieudruk, abiotische milieukwaliteit, effecten op ecosystemen, volksgezondheid en de maatschappelijke ontwikkeling, waaronder functies en sociaal-economische effecten van het milieubeleid incl. kosten. Deze graadmeters kunnen zowel detailinformatie als hooggeaggregeerde informatie betreffen, samengesteld uit vele variabelen. Tenslotte wordt een concreet en gedetailleerd ontwerp gepresenteerd aan de hand van dummies voor de Milieubalans en de Milieuverkenning waarin zowel de structuur is gegeven als de graadmeters met bijbehorende dimensies in de vorm van figuren. Deze figuren vormen de kern van de groep graadmeters waarin de ontwikkeling van de milieukwaliteit wordt uitgedrukt. Deze dummies zijn als losse bijlagen uitgebracht. Dit geheel -het produktontwerp- is in de loop van 1994 ter toetsing voorgelegd aan de NMP-departementen en de betrokken technisch-wetenschappelijke instituten. De resultaten hebben geleid tot deze verbeterde versie. Op basis van dit produktontwerp wordt een samenhangende basis-infrastructuur van meetnetten, modellen, informatiesystemen en procedures ontwikkeld. Hiermee wordt geanticipeerd op een toekomst waarin binnen een kort tijdsbestek 70-80% van de inhoud van de Milieubalans en Milieuverkenning op gestandaardiseerde wijze wordt geproduceerd. De resterende 20-30% wordt gereserveerd voor capita selecta, waarin actualiteiten of aandachtspunten worden beschouwd