Oxydatieve stress, antioxydanten en gezondheid: biologische relevantie en metingen in het lichaam

Reactieve zuurstofverbindingen (RZS) worden ervan verdacht betrokken te zijn bij de ontwikkeling van o.a. kanker, cardiovasculaire ziekten, chronische a-specifieke respiratoire aandoeningen (CARA) en algemene verouderingsverschijnselen zoals bijvoorbeeld dementie. Deze ziekten leveren een belangrijke bijdrage aan de morbiditeit en mortaliteit in Nederland en leggen daarmee een zware belasting op de medische en sociale zorg. Het lichaam wordt beschermd tegen de schadelijke effecten van RZS door een complex antioxydatief afweersysteem waaronder de enzymen glutathion peroxidase, superoxide dismutase en antioxydanten uit de voeding zoals vitamine E, vitamine C, beta-caroteen, en flavonoiden. Aanwijzingen voor een oorzakelijke rol van RZS in de etiologie van bovengenoemde aandoeningen komt voornamelijk uit in vitro onderzoek en enkele onderzoeken bij dieren. Tot op heden is over de daadwerkelijke rol van vrije radicalen en de mogelijkheden van antioxydante preventie bij de mens weinig bekend. Voorlopig wijst epidemiologisch onderzoek vooral op een beschermende rol van de consumptie van antioxydant-rijke voedingsmiddelen zoals groenten en fruit tegen de ontwikkeling van kanker, en wijzen enkele onderzoeken op een beschermend effect van voedingsantioxydanten op hart- en vaatziekten. Voor de meeste andere aandoeningen ontbreekt deze informatie. Tot op heden zijn de onderzoeken hiernaar vooral cross-sectioneel van aard geweest waardoor geen duidelijke oorzaak-gevolg relatie aangetoond kon worden. In de toekomst zijn daarom vooral prospectieve epidemiologische onderzoeken nodig naar de relatie tussen RZS, antioxydanten en chronische ziekten. Hierbij dient vooral veel aandacht besteed te worden aan de ontwikkeling en validering van biomerkers voor oxidatieve stress, antioxydanten inname en oxydatieve schade