ORFF Yaklaşımı Çerçevesinde İlköğretim I. Kademesinde Müzik Ve Hareket Eğitimine Başlangıç İçin Bir Model Önerisi

Tez (Doktora) -- İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2006Müzik eğitimi; günümüzün gelişmiş ülkelerinde, kendi alanı içerisinde, ayrı bilimsel değere sahip, eğitici, paylaşımcı ve birleştirici, özellikler taşır. Bu eğitim çocuğa güven, başarı ve sorumluluk duygularını aşılayan, mantıklı düşünmeye yardımcı olan sezgi yetisini de güçlendirerek olayları daha iyi duyumsamasını sağlayan bir yapıya sahiptir. Bu özellikleriyle genel eğitimin parçası olan müzik eğitimi, çocukların kişilik gelişmelerini etkileyerek, nitelikli bir bakış açısı kazanmalarını sağlayacaktır. Bu hedefe ulaşabilmek için, çocuğun algılama düzeyinin en yüksek olduğu erken yaşlarda müzik eğitimine başlanmalıdır. Günümüzde müzik eğitimini gerçekleştirmek üzere pek çok yöntem ve teknik kullanılmaktadır. Dünyada yaygınlık kazanan belli başlı temel müzik eğitim metotları arasında, Orff Yaklaşımı (Orff-Schulwerk) kendine has görüşleri ve ilkeleri ile dikkat çekmektedir. Orff Yaklaşımı, elementer müzik kavramından ortaya çıkan bir pedagojik fikirler bütünlüğüdür. Bu yönüyle gelişme ve değişime uygun esnek bir yapı ortaya koymaktadır. Bu yapı yaklaşımın değişik kültürlere uyarlanmasına olanak tanır. Ancak bu noktada, öğretimde kullanılacak materyal ve yöntem sorunu çıkmaktadır. Son yıllarda gerek akademik gerekse uygulama alanlarında giderek ön plana çıkan Orff Yaklaşımı hem bireysel gelişim, hem sosyal gelişim hem de kültürel mirasın paylaşımı açısından çeşitli olanaklar sunmaktadır. Orff Yaklaşımı ülkemizde uzun yıllardan beri bilinmesine rağmen, bir dönem sonra ?Orff Çalgıları ile Müzik Eğitimi? şeklini almış, esas içeriği ve uygulama şekilleri ile değerlendirilip, eğitim yaşantısı içinde ?gerçek özü ve şekli? ile yerini alması 1990'lı yılların ortasını bulmuştur. Yapılan az sayıda akademik çalışmaya bakıldığında, konunun ağırlıklı olarak çalgısal boyutu ile ele alındığı görülür. Bununla birlikte bu araştırmadan önce yapılan ön çalışma sırasında, Orff Yaklaşımının Türk Müzik Eğitimi'ndeki etki ve sonuçlarını, uygulama-uyarlama olanaklarını ve uygulamaya örnek teşkil edecek modelleri gösterecek, yaklaşımın özünü oluşturan ?elementer müzik? kavramını odak noktası alan kapsamlı bir çalışmaya rastlanmamıştır. MEB programı ile önerilmiş olan bu eğitim yaklaşımı hakkında kaynak eksikliği, eğitimcilerin karşı karşıya kaldığı başlıca sorunlardan biridir. Bugün gelinen noktadan bakıldığında, Orff Yaklaşımı ile müzik eğitiminin hem öğretmen hem de öğrenciler açısından, yaratıcı güçlerini çok daha aktif ve çok yönlü bir şekilde ortaya koyabildikleri bir süreç olarak gözlenmektedir. Çalışmada, Orff Yaklaşımı'nın tarihsel gelişimi ve yapısı, tarihsel yöntemle ortaya konmaya çalışılmıştır. Tarihsel yöntem ile bilgi toplama çalışmaları genelde kuramsal kaynaklara dayanılarak yürütülmüştür. Ülkemizde ilk uygulamalar ve gelişim için kaynak kişilere ulaşmaya çalışılmış, konu ile ilgili uzman akademisyenlerle görüşülmüştür. Araştırmacı, Yurt içi ve yurt dışındaki Orff Yaklaşımı ile Müzik ve Hareket Eğitimi seminerlerinde, çeşitli uygulama modellerini ?katılarak gözlemlemiştir.? ?Orff Model Okulu? (Öz. Alev İÖO.) öğretmenlerinin, Orff Yaklaşımı'nı nasıl ve ne şekilde anlayıp kavradıkları, derslerinde nasıl ve ne şekilde uyguladıkları, derslerinin içeriklerini oluştururken ?Türk eğitim müziği dağarı?ndan ne derecede yararlandıkları, vb. gibi bilgilere, görüşme tekniği yoluyla ulaşılmaya çalışılmıştır. Türkiye'de yaşamakta ve çalışmakta olan Orff Enstitüsü' mezunu eğitimcilerden, görüşme tekniği yoluyla, gerek görev aldıkları kurumlarda yapmış oldukları uygulamalar, gerekse Orff Yaklaşımı'nın Türk okul müzik eğitimi'ne uyarlanması konusu ile ilgili ne gibi çalışmalar yaptıkları hakkında bilgi edinilmeye çalışılmıştır. Kaynak kişilerle görüşme, banda alma ve metne dönüştürmeler yapılmıştır. Halen uygulamada ve yürürlükte olan İlköğretim Müzik Programı'nın ünite ve konuları incelenerek, Orff Yaklaşımı uygulamalarına en uygun olanlar seçilmiş, bu konuda da Orff merkezi koordinatörü Katja Ojala Koçak'ın uzman görüşüne başvurulmuştur. Tarihsel ve Betimsel Yöntemlerden elde edilen bulguların da ışığında, Orff Yöntemi'nin ilköğretim müzik eğitimi içinde kullanımı ile ilgili örnekler geliştirmiştir.. Hazırlanan uygulama örneklerinin müzik eğitiminde kullanılabilirlilik ve geçerliliklerini alanda denemek üzere, Sayın Prof. Şehvar Beşiroğlu'nun önerisi ve katkıları ile İTÜ Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi tarafından desteklenen ?İlköğretim Müzik Öğretiminde Orff Yöntemi ve Çalgılarıyla İlgili Uygulamalar? adlı proje oluşturulmuştur. Uygulamalarda; Türk Eğitim Müziği Dağarı'ndan ve Türk Müzik Kültürü'ne ait öğelerden yararlanılmıştır. Bu uygulamalar, örneklem olarak alınan İTÜ Geliştirme Vakfı Okulları Öz. Dr. Natuk Birkan İÖO.'nun doğal eğitim ortamında gerçekleştirilmiştir. Uygulamalar genel bir plana uygun olarak birinci, ikinci ve üçüncü sınıf seviyesinde şans yöntemi sonucu seçilen birer şube ile yürütülmüştür. Yapılan uygulamaların geçerliliği ve başarısı; dersin amaçları doğrultusundaki hedef davranışlara ulaşabilme yönünden değerlendirilip, uygulamaya katılan öğrenciler araştırmacı tarafından gözlenmiş, bu amaçla uygulayıcı tarafından bir gözlem formu oluşturulmuştur. Uygulamalar sonucunda birinci ve ikinci sınıflarla elde edilen bulgular arasında belirgin bir farklılaşma olmamasına rağmen, birinci sınıf düzeyinde ritim ve hareket eğitimi uygulamalarının ağırlık kazanmasının daha sağlıklı olacağı saptanmıştır. Ezgi eğitiminde ise çocukların öncelikle kendi seslerini tanımaları, seslerini doğru kullanma alışkanlığı ile birlikte, çeşitli ses deneyimleri edinmeleri tavsiye edilmiştir. İkinci sınıfta, ritim ve hareket eğitimi ile ilgili çalışmaların devam etmesinin yanı sıra, ezgi çalgılarının eşlik amaçlı kullanımı ön görülmüştür. İkinci sınıfın sonundan ya da üçüncü sınıfın başından başlayıp tekerleme, sayışma, türkü ve şarkılarımızdan yararlanma yolu ile iki-üç sesten oluşan ezgilerin öğretiminde ezgi çalgılarına geçiş yapılması önerilmiştir. Dördüncü ve beşinci sınıflarda Türk Müzik Kültürüne ait öğelerin; dans-müzik-hareket temelinde drama ile işbirliği yaparak ?kültür pedagojisi? uygulamaları şeklinde alanlar arası geçişe olanak tanıyan bir anlayışla yer alabileceği belirtilmiştir. Özellikle karma Türk ritimleri, Türk Halk Dansları'ndan esinlenerek oluşturulmuş küçük danslar, halk edebiyatından masal, hikâye ve müzikli oyunlar bu sınıf düzeylerinde ele alınabilecek eğitim materyaline örnek gösterilebilirler. Orff Yaklaşımın özüne uygun olarak ve ilköğretim müzik öğretim programı amaçları da gözetilerek önerilen bu model her öğretmenin kendi yaratıcılığı ve birikimi doğrultusunda geliştirilmeye açık bir yapı taşımaktadır. Bu modelle ortaya konan çalışma şeklinin; Türk Kültürü ve Müziği'ne ait öğelerin müzik eğitimi içinde bütünsel bir bakış açısı ile yer almasına olanak tanıdığı düşünülmektedir. Çalışmada yer alan örnek uygulamaların bu konuda çalışanlara ışık tutacağı umut edilmektedir.Music education has a separate scientific value and has educational, sharing and combining characteristics in today?s developed countries. This education has a structure to cause children to gain emotions of self-confidence, success and responsibility; to cause them to feel the events in a better manner, through strengthening the intuition ability that helps logical thinking. The music education, that forms a part of the general education with these characteristics, will enable the children to gain a qualified point of view by affecting the personality development. In order to reach this objective, music education should start to be rendered from the early years of development in which the children?s perception is at its highest level. Today, many methods and techniques are being used in music education. Orff Approach (Orff-Schulwerk) stands with its specific views and principles among the notable basic music education methods. Orff Approach is entirety of pedagogical ideas, arising from the concept of elementar music. It has flexible structure appropriate for development and change thanks to this aspect. This structure enables the approach to be adapted to different cultures. However, trouble of material and method to be used in education arises at this point. Orff Approach that had gradually become outstanding in recent years both in academic and practice fields, provides various opportunities in personal development, social development and sharing the cultural inheritance. Despite the fact that Orff Approach is known in our country for many years, after a while it turned into ?Music Education with Use of Orff Instruments?, and it started to hold place with its ?real essence and state? within educational life in mid 1990?s. When considering a few academic studies conducted, it can be seen that the issue was widely dealt with the instrumental dimension. Nonetheless, during the preliminary study conducted before this research, no comprehensive studies were come across that of which focus it the concept of ?elemental music? which forms the core element of the approach. When looking from today?s conditions, music education though Orff Approach can be observed as a process in which the teacher and the students can display their creative power in a more active and multi dimensional manner. On the other hand, other than limited number of historic and descriptive scientific researches-analyses, no studies were come across that show the effects and results of Orff Approach in Music Education in Turkey, ways to implement-adapt the approach to education in Turkey, and models to form an example. Lack of sources on this approach, that has been recommended by Ministry of National Education as well, is among the main troubles that the educators are confronting with. In the study, historic development and structure of Orff Approach are tried to put forward through historic methods. Studies of data gathering through historic approach are generally conducted on the basis of theoretical sources. Key persons are tried to be reached and interviews made with related specialist academicians in order to receive information on the first practices and development in our country. The researcher has ?observed as a participant? various implementation methods in seminars on Music and Movement Education through Orff Approach both in home country and abroad. The data such as the teachers of ?Model Orff School? (Private Alev Primary School) how and in which way understand and comprehend Orff Approach, how and in which way they implement it in their courses, in what degree they benefit from ?Turkish educational music repertoire?, etc. is tried to be gathered through interview method. And educators who were graduated from ?Orff Institute? and still live and work in Turkey are interviewed in order to gather data on both the implementations they realized in the schools that they work, and which studies they conducted on adapting Orff Approach to music education in Turkish schools. Interviews have been made with key persons; these have been recorded on tape and converted into text. Chapters and subjects of Primary School Music Program which is still on implementation and effect was analyzed, the ones most appropriate for Orff Approach was selected, and Katja Ojala Koçak, Coordinator of Orff Center provided a specialist perspective during this phase. Examples were developed concerning the use of Orff Method within primary school music education under the light of the findings gathered through historic and descriptive methods. Applicability of these examples in area of music education were tried to be tested by implementing these in the field. The elements of Turkish Educational Music Repertoire and Turkish Music Culture were benefited from, during the implementations. These implementations were realized in natural education environment of the sample; Private Dr. Natuk Birkan Primary School. The implementations were conducted within a general plan, in one class from each first, second and third levels, chosen by random sampling. Validity and success of the implementations realized were evaluated in terms of reaching target behaviors within the direction of course objectives, and the students included in implementation were observed by the implementer, and an observation form was prepared for this purpose. Despite the fact that there did not exist a notable differentiation between the findings gathered through first and second grades, it has been determined that focusing on implementations of rhythm and movement education in the first and second grade levels would be healthier. In melody education, it has been recommended that the children acknowledging their voices at first, and adopting the habit of using their voice correctly and various voice experiences. In the second grade, in addition to continuing studies concerning rhythm and movement education, use of melody instruments with the purpose of accompaniment has been foreseen. Moreover, shifting to melody instruments in teaching melodies consisting in two-three sounds through benefiting from our rhyming, folksongs and songs, starting from the end of second grade or beginning of the third grade has been foreseen. It has been stated that elements of Turkish Music may be used by cooperating with drama on the basis of dance-music-movement in an understanding to enable shifting between areas as ?implementations of culture pedagogy? during fourth and fifth grades. Complex Turkish rhythms, little dances inspiring from Turkish Folk Dances, fairy tales, stories and musical plays from the folk literature can be the examples of education materials to be used in these grade levels. The model recommendation, appropriate to core of Orff Approach and considering the music education programs for primary schools, has a structure open to be developed within direction of each teacher?s own creativity and background. It is hoped that the sample implementations within this study light the way for the ones who work in this field.DoktoraPh