Étude géoarchéologique du site d’Aghios Ioannis, à Thasos

Γεωαρχαιολογική μελέτη της εγκατάστασης στον Άγιο Ιωάννη Θάσου Η γεωαρχαιολογική έρευνα που διενεργήθηκε στον Άγιο Ιωάννη προσέφερε πληροφορίες πολύτιμες για την ανασύσταση των περιβαλλοντικών αλλαγών σ’αυτή τη μικρής έκτασης παράκτια κοιλάδα, ήδη από την Ύστερη Νεολιθική εποχή. Εκτός της ανθρώπινης δραστηριότητας, η οποία μαρτυρείται από τη συνεχή χρήση του χώρου για τις ανάγκες της βοσκής των αιγοπροβάτων και της καλλιέργειας τόσο κατά την προϊστορία όσο και κατά την αρχαιότητα, το συγκεκριμένο ερευνητικό πρόγραμμα κατέδειξε τη διαχρονική εκμετάλλευση της θέσης. Εντατικότερη χρήση της γης δρομολογήθηκε μόνο κατά την Ύστερη Αρχαιότητα, ωστόσο η καλλιέργεια δεν αλλοίωσε ποτέ σημαντικά το περιβάλλον ούτε ενίσχυσε τις διαδικασίες διάβρωσης. Η συντήρηση κοπαδιών αιγοπροβάτων αλλά και οι φωτιές κατά τη Βυζαντινή και Πρώιμη Οθωμανική εποχή επέφεραν μακροχρόνιες αλλαγές στο περιβάλλον. Το γεωμορφολογικό σύστημα έγινε περισσότερο ευμετάβλητο, και οι άμεσες ή έμμεσες συνέπειες των πυρκαγιών υπήρξαν δραματικές. Η έρευνα αποκάλυψε την ποικιλομορφία των περιβαλλοντικών ‘αντιδράσεων’ απέναντι στην ανθρώπινη δραστηριότητα, ενώ αποκάλυψε επίσης την αδυναμία μας να προτείνουμε ένα πειστικό γενικό μοντέλο μεταβολών του τοπίου ακόμη και σε επίπεδο αυτού του μικρού νησιού του Αιγαίου.Geoerchaeological Study in the site of Aghios Ioannis, Thasos The geoarchaeological research conduct at Aghios Ioannis give information to reconstruct the environmental changes in a small coastal plain since the Late Neolithic. Despite the human impact testified by the development of land use by cattle breeding and cultivation since this period and until the Antiquity period, they underline the lasting stability of the area. Intensive land use had begun really during the Late Antiquity period but the cultivation have not deeply altered the environment and enhanced the soil erosion. The development of cattle breeding and fires of the vegetation during the Byzantine and the early Ottoman periods have lastingly changed the environment responses. The geomorphic system become more sensitive and the direct or indirect consequences of the fire activity are more dramatic. This research reveals the high diversity of the environmental responses to human activities changes and demonstrates the impossibility to define a global model of environmental and landscape changes even at the scale of a small Aegean island.Les recherches géoarchéologiques conduites à Aghios Ioannis permettent de restituer l’environnement d’une petite plaine littorale depuis la fin du Néolithique. Elles soulignent la grande stabilité depuis cette période jusqu’à l’Antiquité tardive, malgré le poids de l’intervention humaine et le développement attesté des pratiques agro-pastorales. L’utilisation intensive du milieu est à mettre au compte des sociétés de la fin de l’Antiquité, mais la mise en culture ne semble pas alors avoir accéléré profondément l’érosion des sols. Il en est en revanche autrement quand le mode d’utilisation du sol (développement des pratiques pastorales) et les pratiques de gestion du milieu (incendies) changent, comme au cours de l’époque byzantine et au début de la période ottomane. Il devient particulièrement réactif et les conséquences directes ou indirectes des incendies sont alors beaucoup plus catastrophiques. Cette étude révèle la grande diversité des réponses environnementales aux interventions des sociétés et la difficulté de définir un modèle de l’évolution de l’environnement et des paysages, même dans une petite île égéenne.Lespez Laurent, Papadopoulos Stratis. Étude géoarchéologique du site d’Aghios Ioannis, à Thasos. In: Bulletin de correspondance hellénique. Volume 132, livraison 2, 2008. pp. 667-692