Tytuły i podtytuły: wstępne notatki na temat ich historii i funkcji

Esej posługuje się przykładem powieści A. J. Cronina Gwiazdy patrzą na nas, której tytuł jest cytatem z mało znanego wiersza Matthew Arnolda, żeby udowodnić jak ważne jest zrozumienie sensu tytułu dla zrozumienia powieści. Odszyfrowany tytuł nadaje tej powieści 0 walce górników o chleb i bezpieczeństwo głębię chrześcijańskiego komentarza. Autor stwierdza, że spośród paratekstów literackich takich jak dedykacje, motta, przedmowy 1 posłowia, przypisy, aneksy, glosariusze, kolofony i inne dodatki do głównego tekstu, tytuł jest najważniejszy. W poszukiwaniu różnych rodzajów tytułów należy sięgnąć do przeszłości cywilizacji śródziemnomorskiej - do starożytnego Egiptu, Babilonu, Izraela, Grecji i Rzymu. Trudno się zorientować co do formy tytułów egipskich tam, gdzie zachowały się raczej końcowe kolofony, czasem zawierające streszczenia księgi. Natomiast z całą pewnością można stwierdzić, że Babilończycy i Izraelczycy najpierw używali tytułów stanowiących pierwsze słowa tekstu. Później rozwinęły się tytuły eponimiczne czyli odimienne i gatunkowe - pieśń, psalm, kronika. Grecy wymyślili tytuły peryfrastyczne, zaczynające się od peri, czego odpowiednikiem u Rzymian było de. 1 en typ tytułów został przyjęty przez całą Europę używającą łaciny. Rzymianie dali językom europejskim wyraz tytuł, przekazali ponadto grecką historię i kronikę, których znaczenie wyszło daleko poza ich pierwotny zakres. W następnej kolejności autor omawia długie tytuły opisowe, wykorzystując głównie materiał angielski, od renesansu do XIX w. Niektóre z nich są streszczeniami tekstów. Zbliżone do nich są tytuły podwójne, widoczne już u Cycerona i w średniowieczu, jak Perceval ou le Conte du Graal. W literaturze angielskiej występują obficie w XVII, XVIII i XIX w. Od nich tylko krok do podtytułów i ich funkcji oraz do nadtytułów, takich jak Pięcioksiąg, Oresteia, Saga rodu Forsytów, nadtytułów G. B. Shawa i J. R. R. Tolkiena. Omówiono tendencję XX w. do tytułów krótkich, ruch w kierunku przesunięcia uwagi z fabuły na główną postać, a z postaci na stosunki międzyosobowe, co widać już było u Jane Austen. Zmienia się funkcja informacyjna tytułu na intrygującą i powstaje chęć wyrażenia idei lub przesłania utworu, co widać w tytułach symbolicznych i cytatowych, zwłaszcza wziętych z Biblii lub z Szekspira.Zadanie pt. „Digitalizacja i udostępnienie w Cyfrowym Repozytorium Uniwersytetu Łódzkiego kolekcji czasopism naukowych wydawanych przez Uniwersytet Łódzki” nr 885/P-DUN/2014 dofinansowane zostało ze środków MNiSW w ramach działalności upowszechniającej nauk