Zróżnicowanie wartości życiowych Polaków – ujęcie czasowo-przekrojowe

The study concerned the diversity of life values espoused by contemporary Poles. The analysis was performed in spatial terms (division of the country into districts) and in time (years 20002013). The main purpose of the study was to verify the two hypotheses: that there exists diversity of respected values in terms of space and time, and that in this diversity there are some regularities. To accomplish this purpose the classical techniques of spatial data analysis (Moran’s “I” global and local statistics and spatial regimes) and the method of cluster analysis were used. The sources of data were the results of the largest panel research in Poland called “Social Diagnosis”. During the analysis, it was found that life values are varied in terms of time and space, for Poles the most important value is health, in the last years non-material values (marriage, children, God) become more important and material values (money, work) depreciates, Masuria region is the most characteristic one in terms of different life values then in the rest of districts (values related with personal development are more significant in this region), it may be also noted a difference between west and east of the country (west is more materialistic, east more familiar and spiritual) and the spatial autocorrelation is not high and significant in only some cases (some years, some types of values).Przeprowadzone badanie dotyczyło zróżnicowania wartości życiowych wyznawanych przez współczesnych Polaków. Analiza została wykonana w ujęciu przestrzennym (podział kraju na gminy) oraz czasowym (lata 20002013). Głównym celem opracowania było zweryfikowanie dwóch hipotez, że istnieje zróżnicowanie przestrzenno-czasowe respektowanych wartości, oraz że można w tym zakresie znaleźć pewne prawidłowości. Do realizacji takiego celu wykorzystano klasyczne techniki analizy danych przestrzennych (globalne i lokalne statystyki Morana „I” oraz reżimy przestrzenne), a także metodę analizy skupień. Źródłem danych były wyniki największego w Polsce badania panelowego, czyli „Diagnozy społecznej”. W toku analizy okazało się, że wartości życiowe są zróżnicowane przestrzennie i czasowo. Dla Polaków najważniejszą wartością jest zdrowie, w ostatnich latach ważniejsze stały się wartości niematerialne (dzieci, przyjaciele, Bóg), a te materialne (pieniądze i praca) traciły na znaczeniu. Regionem najbardziej wyróżniającym się na tle innych obszarów kraju są Mazury, bardziej niż gdzie indziej liczą się tam bowiem wartości związane z rozwojem osobistym (np. wykształcenie). Ponadto łatwo zauważyć różnicę w rozkładzie wartości między wschodnią i zachodnią Polską. Zachód jest bardziej ukierunkowany materialnie, wschód częściej stawia na wartości rodzinne i duchowe. Autokorelacja przestrzenna nie jest silna i statystycznie istotna tylko w kilku przypadkach (tzn. dla niektórych lat i niektórych wartości życiowych)