An ionann na dúshláin a bhíonn le sárú ag rannpháirtithe i mbun oibre i scoileanna Gaeltachta (SG) i gcur chun cinn na Gaeilge mar theanga chumarsáide agus na dúshláin a bhíonn le sárú ag rannpháirtithe i mbun oibre i scoileanna lán-Ghaeilge (SLG) atá lonnaithe lasmuigh de Limistéir Phleanála Teanga?

Luaitear sa Straitéis 20 Bliain don Ghaeilge (2010) go bhforbraíonn scoileanna, a fheidhmíonn trí mheán na Gaeilge, pobal teanga agus pobal labhartha na Gaeilge. Caithfear a ghlacadh, mar sin, go bhfuil na dualgais chéanna, i dtaobh chur chun cinn na Gaeilge, ar scoileanna Gaeltachta (SG) agus ar scoileanna lán-Ghaeilge (SLG). Tá dualgais orthu, araon, an Ghaeilge a fhorbairt mar theanga chumarsáide i measc an phobal scoile. Aithnítear na dualgais atá ar ‘…na scoileanna i limistéir Ghaeltachta chun chur le cothabháil na Gaeilge mar phríomhtheanga phobail’ (POG 2016, lch.6). Níl na dualgais aitheanta ag an Roinn do scoileanna lán-Ghaeilge, áfach. Sa taighde seo, rinneadh imscrúdú ar na dúshláin a bhíonn le sárú ag SG agus ag SLG agus iad ag iarraidh an Ghaeilge a fhobairt mar theanga an tsóisialaithe. Faoi scáth na paraidíme tógachaíche, rinneadh iniúchadh ar thuairimí, ar dhearcthaí agus ar eispéiris rannpháirtithe i mbun oibre i SG agus i SLG. Earcaíodh rannpháirtithe ó SG agus ó SLG chun comparáid iomlánaíoch a dhéanamh. Ghlac príomhoidí SG agus SLG, múinteoirí SG agus SLG, tuismitheoirí SLG agus daltaí SLG páirt sa taighde seo. Le go bhféadfaí imscrúdú criticiúil agus cuimsitheach a dhéanamh ar thuairimí na rannpháirtithe, baineadh úsáid as ceistneoirí, agallaimh leath-struchtúrtha agus grúpaí fócais. Ag eascairt as anailís agus sintéisiú na sonraí, aithníodh go mbíonn na dúshláin céanna le sárú sa dá shuíomh foghlama. In ainneoin na cosúlachtaí seo, tá difríochtaí suntasach idir na tacaíochtaí a chuireann an Roinn Oideachais agus Scileanna ar fáil do scoileanna Gaeltachta agus na tacaíochtaí a chuirtear ar fáil do scoileanna lán-Ghaeilge, an Polasaí don Oideachas Gaeltachta (2016) ach go háirithe. Táthar ag súil go mbeidh torthaí an taighde, mar aon leis na moltaí a d’eascair as an taighde, ina n-acmhainn do phobail scoileanna Gaeltachta agus scoileanna lán-Ghaeilge agus iad ag iarraidh na dúshláin a bhaineann le chun cinn na Gaeilge mar theanga chumarsáide a shárú.N