Hepatoselüler Kanser Nedeniyle Karaciğer Nakli Yapılan Hastaların Tümör Dokularında Kanser Kök Hücresi Yüzey Belirteçlerinin Araştırılması ve Bu Belirteçlerin Prognoza Etkisinin Değerlendirilmesi

AMAÇ: Hepatoselüler kanser(HSK) nedeniyle karaciğer nakli uygulanan hastalarda, HSK kök hücreyüzey belirteçleri ile hastalık rekürrensi ve sağkalım arasındaki ilişkinin araştırılması.MATERYAL-METOD: Araştırmaya, kliniğimizde HSK nedeniyle karaciğer nakli uygulanan, 18 yaş üstü,güvenilir, optimal verileri elde edilebilen olgular dahil edildi. Hastalara ait veriler hasta dosyaları vehastane elektronik veri sisteminden temin edildi. Hastalara ait hastalık rekürrensi, rekürrens süresi,hastalıksız sağkalım ve genel sağkalım gibi veriler toplandı ve kaydedildi. Çalışmaya alınan olgularınexpalnte karaciğerlerine ait HSK'li dokularına ait parafin bloklarında immünohistokimyasal incelemeyapılarak, HSK kök hücre belirteçleri olan;CD44, CD47, CD90, CD13 ve EpCAM varlığı değerlendirildi.Bu belirteçlerin varlığı ile hastalık nüksü ve mortalite arasındaki ilişki araştırıldı.BULGULAR: Çalışmaya 54 (%81) erkek/12 (%18) kadın toplam 66 hasta alındı. Ortalama yaş55,95±7,4 (37-68)'dü. Hastaların 35(%53.7)’ine canlı vericiden 31(%46.9)’ine kadavradan karaciğernakli yapılmştı. Ortalama izlem süresi 107,46±65,82 (3,22-231,36) aydı. 14(%21) hastada HSKrekürrensi saptandı. Rekürrens ortanca süresi 25.17±21,48 (2,10-58,35) aydı. Hastalıksız sağkalımortanca süresi, 145,81±11,92 ay, genel sağkalım ortanca süresi 145,81±11,58 aydı. CD13 ve CD 90immünohistokimyasal boyanmaları optimal olmadığı için çalışma verilerine dahil edilmedi. CD 44;HSK rekürrens olmayan 52 hastanın, 20(%38)’sinde pozitifti. HSK rekürrens meydana gelen 14hastanın, 11(%78)’inde ise CD44 pozitif olarak değerlendirildi. İki grup arasındaki fark istatistikselolarka anlamlı bulundu(p=0.008).Ayrıca rekürrens meydana gelen ve CD44+ olgularda, rekürrens gelişmeyen CD44+ olgulara göreçok daha yoğun boyanma paterni saptandı. CD47 ve EpCAM pozitifliği ile rekürrens arasında anlamlıbir ilişki bulunmadı (p=0,27, p=0.24). Kaplan-Meier ile yapılan sağkalım analizinde, log-rank testinegöre; CD44- olgularda hastalıksız sağkalım 160,2 ay iken, CD44+ olgularda 103.0 aydı. İki gruparasında hastalıksız sağkalım süreleri arasında istatistiksel olarak anlamlı fark vardı (p=0.043).Benzer şekilde CD44- olgularda genel sağkalım süresi 171.7 ay iken, CD44+ olgularda bu süre 107.8aydı ve istatistiksel olarak anlamlı şekilde daha kısaydı (p=0.018). CD47 ve EpCAM ile hastalıkrekürrensi, hastalıksız ve genel sağkalım süreleri bakımından anlamlı bir fark saptanmadı.SONUÇ: Hepatoselüler kanser nedeniyle karaciğer nakli yapılan olgularda, tümör hücrelerinde kanserkök hücre yüzey belirteci CD44+ olması, tedavi sonrası rekürrens riskini arttırmakta, hastalıksız vegenel sağkalımı azaltmaktadır. Hepatoselüler kanser tedavisinde; kanser kök hücre yüzeybelirteçlerinden CD44'e yönelik hedef tedaviler karaciğer nakli sonrası rekürrensi önleyebilir vesağkalımı arttırabilir.10