Investigation of special education teachers' digital literacy levels and attitudes towards assistive technologies

Araştırmada özel eğitim öğretmenlerinin dijital okuryazarlık düzeyleri ve yardımcı teknolojilere yönelik tutumlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada karma yöntem desenlerinden yakınsayan paralel karma yöntem deseni kullanılmıştır. Araştırmada “Dijital Okuryazarlık Ölçeği”, “Yardımcı Teknolojilere Yönelik Tutum Ölçeği”, “Kişisel Bilgi Formu” ve “Yarı Yapılandırılmış Görüşme Formu” kullanılmıştır. Araştırmanın nicel katılımcıları 225 kişi, nitel katılımcıları ise aynı örneklem grubunda yer alan 20 kişiden oluşmaktadır. Edirne merkez ilçe, Havsa ve Uzunköprü ilçeleri, Tekirdağ Süleymanpaşa, Ergene ve Çorlu ilçeleri ile Kırklareli il merkezi ve Lüleburgaz ilçesinde özel eğitim okul ve özel eğitim sınıflarında görev yapan öğretmenler ile gerçekleştirilmiştir. Nicel veriler t-testi, ANOVA testi, post-hoc çoklu karşılaştırma testleri, pearson momentler çarpım korelasyonu ve basit doğrusal regresyon kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmanın nitel bulguları ise MAXQDA 2022 programı kullanılarak içerik analiz yöntemi ile analiz edilmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre özel eğitim öğretmenlerinin dijital okuryazarlık düzeylerinin ve yardımcı teknolojilere yönelik tutumlarının yüksek olduğu belirlenmiştir. Bununla birlikte dijital okuryazarlık düzeyleri ve yardımcı teknolojilere yönelik tutumları cinsiyet, yaş, mesleki kıdem, öğrenim durumu, görev yaptığı okul/sınıf türüne göre anlamlı bir farklılık göstermezken; bilgisayar okuryazarlığı (donanım), bilgisayar okuryazarlığı (yazılım) ve hizmet içi eğitim alma değişkenlerine göre ise anlamlı bir farklılık gösterdiği görülmüştür. Özel Eğitim öğretmenlerinin dijital okuryazarlık düzeyleri ve yardımcı teknolojilere yönelik tutumları arasındaki ilişki incelendiğinde pozitif yönde ve yüksek düzeyde bir ilişki olduğu ve özel eğitim öğretmenlerinin dijital okuryazarlık düzeylerinin yardımcı teknolojilere yönelik tutumlarının %53’ünü açıkladığı ortaya çıkmıştır. Bununla birlikte araştırmanın nitel bulguları analiz edildiğinde özel eğitim öğretmenlerinin BİT teknolojilerini kişisel ve eğitim amaçlı kullandıkları, yeni çıkan BİT’leri takip etmede ve derslerde kullanmada kendilerini orta düzeyde gördükleri, Web 2.0 araçlarını yeterli derecede kullanamadıkları ve bilgi ve iletişim teknolojilerini en fazla hafif düzeyde zihinsel yetersizliği olan öğrencilerde kullandıkları görülmüştür. Özel eğitim öğretmenlerinin yardımcı teknolojiler ve kullanımı hakkında bilgi sahibi oldukları, derslerinde yüksek düzeyde yardımcı teknolojilerden yararlandıkları, yardımcı teknolojileri en fazla öğrenme ortamını zenginleştirme amacıyla kullandıkları, yardımcı teknolojiler kullanma konusunda kendilerini ortalama düzeyde gördükleri, yardımcı teknolojilerin öğrencilerin toplumsal uyum, duyuşsal, sosyal beceri ve akademik alanlarda faydalı olduğunu, öğrenci motivasyonunu artırmada olumlu etkisi olduğunu, dersi ilgi çekici hale getirdiğini ve öğrenmenin kalıcılığını sağladığını düşündükleri görülmüştür.The study aimed to determine the digital literacy levels of special education teachers and their attitudes towards assistive technologies. Convergent parallel mixed method design, one of the mixed method designs, was used in the study. "Digital Literacy Scale", "Attitude Towards Assistive Technologies Scale", "Personal Information Form" and "Semi-structured Interview Form" were used in the study. The quantitative participants of the study consisted of 225 people and the qualitative participants consisted of 20 people in the same sample group. The study was conducted with teachers working in special education schools and special education classes in Edirne central district, Havsa and Uzunköprü districts, Tekirdağ Süleymanpaşa, Ergene and Çorlu districts, Kırklareli city center and Lüleburgaz district. Quantitative data were analyzed using t-test, ANOVA test, post-hoc multiple comparison tests, Pearson product-moment correlation and simple linear regression. The qualitative findings of the study were analyzed by content analysis method using MAXQDA 2022 program. According to the findings of the study, it was determined that special education teachers' digital literacy levels and attitudes towards assistive technologies were high. However, while their digital literacy levels and attitudes towards assistive technologies did not show a significant difference according to gender, age, professional seniority, educational status, and the type of school/classroom they worked in, they showed a significant difference according to the variables of computer literacy (hardware), computer literacy (software), and receiving in-service training. When the relationship between special education teachers' digital literacy levels and their attitudes towards assistive technologies was examined, it was found that there was a positive and high level relationship and that special education teachers' digital literacy levels explained 53% of their attitudes towards assistive technologies. However, when the qualitative findings of the study were analyzed, it was seen that special education teachers used ICT technologies for personal and educational purposes, they considered themselves at a medium level in following new ICTs and using them in lessons, they could not use Web 2.0 tools sufficiently, and they used ICTs mostly with students with mild intellectual disabilities. It was seen that special education teachers have knowledge about assistive technologies and their use, they benefit from assistive technologies at a high level in their lessons, they use assistive technologies mostly to enrich the learning environment, they consider themselves at an average level in using assistive technologies, they think that assistive technologies are useful in students' social adaptation, affective, social skills and academic areas, have a positive effect on increasing student motivation, make the lesson interesting and ensure the permanence of learning