Sûre Tefsirleri Çerçevesinde Abdülhay Üsküdârî’nin (ö. 1117/1705) Tefsir Anlayışı -Meryem, Yâsîn, Fetih, Rahmân, Nebe’, Nâziât, Abese, Tekvîr, İnfitâr, Mutaffifîn ve Kevser Sûreleri

Bu çalışmada Abdülhay Üsküdârî’nin Meryem, Yâsîn, Fetih, Rahmân, Nebe’, Nâziât, Abese, Tekvîr, İnfitâr, Mutaffifîn ve Kevser sûreleri üzerine yazdığı 11 sûre tefsiri incelenmektedir. Abdülhay Üsküdârî, 17 ve 18. yüzyıllarda yaşamış mutasavvıf, müfessir, vaiz ve şair olarak tanınan bir Osmanlı âlimidir. Çalışmada öncelikle Abdülhay Efendi ve eserleri hakkında bilgi verilmekte, ardından da te’lifi, üslubu, muhatap kitlesi, kaynakları ve tefsir yöntemi bakımından bu sûre tefsirleri değerlendirmeye tabi tutulmaktadır. Bazı Ulûmü’l-Kur’ân konularına dair görüşleri ile rivayet ve dirayete dayalı tefsir anlayışı üzerinde ise etraflıca durulmuştur. Vakıaya uygun bir tefsir tarihinin yazılabilmesi, asr-ı saadetten bu yana kesintisiz devam eden tefsir literatürün çok yönlü olarak araştırılması ile mümkün olabilir. Bu açıdan bu çalışma ile müfessirin yaşadığı dönem ve coğrafyanın tefsir üslubu, kaynakları ve tefsir anlayışına dair veri sunacak tespitlere ulaşılması hedeflenmektedir. Abdülhay Efendi’nin bir mutasavvıf olmasına rağmen işârî yorumlardan ziyade beyânî açıklamalara yer verdiği görülmektedir. Dirayet yönü güçlü olan eserin Osmanlı dönemi meşâyıhının ilmî seviyesinin yüksekliğini göstermesi açısından iyi bir örnek olduğu söylenebilir