Türkiye ve Azerbaycan Örnekleminde Büyümenin, Enerji ve Dış Ticaret Dinamikleri

Enerji, ülkelerin büyüme ve kalkınma aşamalarında başat rol oynayan üretim faktörlerinden birisidir. Ancak, ülkelerin tamamı üretim sürecinde gerekli olan enerji kaynakları açısından zengin değildir. Bu durum, ülkelerin başta petrol ve doğal gaz olmak üzere pek çok enerji kaynağının temini açısından diğer ülkelere bağımlı hale gelmesine neden olmaktadır. Dolayısıyla, bu bağımlılık enerji ithal edilen diğer ülkelere önemli bir sermeye transferi anlamına gelmektedir. Böylece üretim faaliyetleri sonucunda elde edilen gelirlerin önemli bir kısmı enerji ithal edilen ülkelere aktarılmaktadır. Bu çalışmanın amacı, 1995-2016 dönem aralığı içerisinde Türkiye ve Azerbaycan örnekleminde, enerji ithalatı ve ihracatı ile dış ticaretin büyüme üzerindeki etkisinin incelenmesidir. Amaç doğrultusunda GSMH, ihracat, ithalat, enerji ithali ve ihracı değişkenleri arasındaki ilişki eşbütünleşme, Vektör Hata Düzeltme Modeli ve nedensellik metodolojileri kullanılarak tahmin edilmiştir. Çözümleme bulguları, her iki ülke için değişkenler arasında uzun ve kısa dönemli etkileşimlerin varlığını, ayrıca tek ve/veya çift yönlü nedensellik ilişkilerini göstermiştir. Temel sonuçlar, tüm değişkenlerin birlikte hareket ettiğinin; Türkiye ekonomisinde büyüme dinamiğinin daha çok ihracata, Azerbaycan ekonomisinde ise ithalata dayalı olarak gerçekleştiğinin bilgilerini vermiştir