COVID 19’un Türkiye Dış Ticaretine Kısa Dönem Etkilerinin Ürün Grubu Bazında İncelenmesi

COVID 19 pandemisi küresel çapta ekonomik krizi de beraberinde getirmiştir. Her ülkenin ekonomik yapısı ve gelişmişlik düzeylerine bağlı olarak farklı sonuçlar doğuran bu krizin etkileri; arz ve talep şoklarının etkisinin değişkenliğine bağlı olarak sektörleri de farklı ölçülerde etkilemektedir. Gerek yurtiçi gerekse yurt dışındaki arz ve talep ülkelerin ürün bazındaki ithalat ve ihracatına etki etmektedir. Salgının yönü hızla değişebilmekte ve dış ticaret verileri de salgının gidişatından etkilenmektedir. Bu gelişmeler bağlamında, yazında Türkiye’nin 2020 üçüncü çeyrek dış ticaret verilerinin ürün bazında detaylıca incelendiği bir araştırmaya rastlanmamıştır. Türkiye’nin 2019 ve 2020 yılı ilk üç çeyrek verilerinin Net Pay Kayması Analizi ile incelendiği bu araştırmada, Türkiye ihracat ve ithalatlarının hangi ürün gruplarında ortalamaların üzerinde artış ve azalış kaydettiği tespit edilmekte ve yazın bulguları ile yorumlanmaktadır. Analiz sonuçlarında sanayinin ara girdisi olan enerji ve demir/çelikte ithalat ve ihracatta eş zamanlı düşüşler gözlemlenmiştir. COVID 19 ile hem yurtiçi hem de yurtdışında talebin arttığı gıda ve eczacılık ürünlerinde Türkiye’nin ihracatçı olarak ön plana çıktığı görülmektedir. Bununla birlikte ambalaj sektöründeki talep artışı da ithalatla değil; makinelerin ithal edilerek nihai ürünün Türkiye’de üretilmesi vesilesi ile arttığına yönelik bulgular vardır. Hatta Türkiye’nin plastik grubunda ithalatının azaldığı, ihracatının arttığı görülmektedir. Türkiye’nin en büyük ihracat pazarının Avrupa olması ve en büyük ihraç ürün grubu olan otomotivde Avrupa’nın hızlı bir daralma yaşaması nedeniyle Türkiye ihracatları en çok bu ürün grubunda daralmıştır. Buna benzer şekilde hazır giyim ve ayakkabı ürünleri ile ara girdileri de aynı seyri göstermektedir. Daralması beklenen bir diğer ürün grubu mobilya olmasına rağmen, bu ürün grubunda ihracatın arttığı görülmekte ve bu durum tüketicilerin evde daha fazla vakit geçirmesi ile açıklanmaktadır. Son olarak Türkiye’nin bu dönemde ithalat artışındaki en büyük sebep külçe altın ithalatındaki yüksek artıştır ve bunun sebebi de hane halkının ve iş dünyasının yatırımlarını daha az riskli olan araçlara yönlendirmesidir