De woning als massaproduct: Authenticiteit in naoorlogse woonwijken

From the 1960s, Dutch mass housing construction was for a while dominated by modernism.  Housing developments shot up in double quick time – after the existing cultural landscape had first been totally erased. In both typology and architecture, planners and architects strove to avoid any sense of continuity between these new estates and their predecessors: architecture was no more than the expression of function by means of material and technology. The following period saw the construction of housing estates that didn’t really want to be housing estates, aspiring instead to be a Zuiderzee town (Almere Haven), a collage of contrived themes (Kattenbroek in Amersfoort), or a Dutch canal city (Brandevoort in Helmond). Clearly, there can be no question of authenticity when such identities are arbitrarily pasted on. Perhaps we should conclude that only those housing developments that do not aspire to be anything other than what they are – housing developments – are authentic: which is to say, the hardcore modernist housing estates of the 1960s. So one may well ask whether, in this context, the term authenticity has any meaning at all after the modernist period. But that need not be a problem because on another point the modernists have been proved right: a new-build dwelling is an interchangeable mass product, even in postmodern times.Vanaf de jaren zestig werd de Nederlandse massawoningbouw gedomineerd door het modernisme. Woonwijken werden in korte tijd uit de grond gestampt, nadat het bestaande cultuurlandschap was uitgewist. In de woningtypologie en de architectuur werd gestreefd naar een beeld dat zo weinig mogelijk continuïteit vertoonde met historische voorbeelden: architectuur was niet meer dan de expressie van de functie door middel van materiaal en techniek. In de periode daarna werden veel nieuwbouwwijken gebouwd die eigenlijk geen nieuwbouwwijk wilden zijn, maar een Zuiderzeestadje, zoals Almere Haven, een collage van gezochte thema’s, zoals Kattenbroek in Amersfoort of een Hollandse grachtenstad, zoals Brandevoort in Helmond. Van authenticiteit kan vanzelfsprekend geen sprake zijn als zo’n identiteit naar willekeur wordt opgeplakt. Misschien moeten we constateren dat alleen de woonwijken die niets anders beogen te zijn dan wat ze zijn, woonwijken, authentiek zijn: de wijken uit de tijd van de modernistische hardcore. Het is dus de vraag of de term authenticiteit na die periode in dit verband enige betekenis heeft. Maar dat hoeft helemaal geen probleem te zijn, want op een ander punt hebben de modernisten in ieder geval volledig gelijk gekregen: een nieuwbouwwoning is een inwisselbaar massaproduct, ook in postmoderne tijden