Oblici diskriminacije i jurisprudencija Evropskog suda za ljudska prava

Tekst prati sudsku praksu ESLjP-a koja je vezana za različite oblike diskriminisanja. U toku nekoliko decenija primjene Konvencije, Sud je razvio određene standarde prepoznavanja i dokazivanja diskriminatornog ponašanja. Oblici diskriminacije se vezuju za lična svojstva, odnosno statuse, kao i za prava koja su garantovana EKLjP-om. Otuda analiza polazi od osnovnih oblika diskriminisanja, neposredne i posredne (direktne i indirektne) diskriminacije, ali se ne zaustavlja na njima, već obuhvata i različite podvrste, koje su se pojavile u praksi Suda: institucionalnu i strukturalnu diskriminaciju, uznemiravanje i zlostavljanje, diskriminatorni govor i podsticanje na diskriminaciju, kao i viktimizaciju, segregaciju. Svi navedeni oblici uticali su na razvoj poimanja diskriminacije ali i na evoluciju zaštite od diskriminacije sadržanu u članu 14 EKLjP-a. Otuda je tumačenje člana 14 u kontekstu zaštićenih prava tokom vremena zapravo iznjedrilo čitav sistem međunarodnih antidiskriminacionih standarda, koji su našli svoje mjesto i u nacionalnim zakonodavstvima i praksi. Takođe, mišljenja i zaključci sudija tokom vremena nisu bili monolitni o različitim pitanjima. Sud je uvijek Konvenciju posmatrao kao instrumenat koji se razvija kroz tumačenje njegovih odredbi, tako da je značajno ispratiti i evoluciju percepcija i shvatanja o nekim karakterističnim pitanjima. Metodološki se istraživanje pretežno oslanja na analizu slučaja, uz korišćenje sintetičkog metoda zaključivanja o pojedinim praksama i stavovima Suda. Pored toga, korišćena je i literatura koja se odnosi na neke od relevantnih problemskih zadataka, pitanja na koja se traži odgovor u samom tekstu. U naročitom fokusu su se u tom smislu našli tekstovi koji se odnose na percepciju i dokazivanje diskriminacije, kao i na posrednu diskriminaciju. Fokus nije samo na predstavljanju klasične prakse Suda, koja je do sada našla svoje mjesto u nebrojenim sličnim analizama, već je pažnja poklonjena i novijim presudama i njihovim odnosom s prethodno uspostavljenim standardima odlučivanja. Osim odluka u kojima je ESLjP utvrdio postojanje diskriminacije, analizirane su i neke negativne presude u predmetima u kojima nije presuđeno postojanje diskriminacije, budući da su i one podjednako važne za pravilno razumijevanje trenutnih standarda u pogledu utvrđivanja šta se smatra diskriminatornim ponašanjem i nedozvoljenom praksom