Türkiye Millî Eğitim Şuraları Eğitim Programlarına İlişkin Kararlarının Felsefi Yönden İncelenmesi: Cumhuriyet’in İlk Yüzyılına İlişkin Dönemsel Bir Analiz

Bu çalışma, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yüzyılına yayılan Millî Eğitim Şuralarının eğitim programlarına ilişkin kararlarını idealist, realist, pragmatist, natüralist, politeknik, varoluşçu ve yapılandırmacı felsefelere göre tek parti (1923-1950), çok partili (1950-1980), otoriter (1980-2000) ve teknolojik atılım (2000-2023) olmak üzere dört dönem çerçevesinde incelemeyi amaçlamıştır. Çalışma kapsamına temel ve ortaöğretim programları dahil edilirken yükseköğretim programları kapsam dışında bırakılmıştır. Çalışma, açıklayıcı durum deseninde gerçekleştirilmiş nitel bir araştırmadır. Çalışmada, 409 şura kararı felsefi analize tabi tutulmuş ve şu sonuçlara ulaşılmıştır: Eğitim programlarının hedef boyutunda yetiştirilmek istenen insan tipine ilişkin olarak tek parti döneminde millî şuur sahibi, çok partili ve otoriter dönemde Atatürk İlke ve İnkılaplarına bağlı birey ve teknolojik atılım döneminde evrensel değerlerin eklendiği ideal birey yetiştirmeye odaklı olarak idealist; öğretim durumlarına ilişkin şura kararlarına ilk üç dönemde idealist, realist ve pragmatist ve ölçme değerlendirme boyutunda standartların belirlenmesi anlamında realist felsefenin ağırlık kazandığı görülmüştür. Eğitim kademelerine ilişkin şura kararları çerçevesinde, temel eğitimde toplum ve bilim kaynaklarını esas alan idealist ve realist; ortaöğretimde özellikle de mesleki ve teknik orta öğretimde üretici birey ve kalkınma ihtiyaçları doğrultusunda pragmatist ve politeknik felsefelerin baskın olduğu gözlenmiştir. Alan eğitimi programları çerçevesinde, mesleki eğitim her dönemde artan bir politeknik eğilim gösterirken, sanat, spor, ahlak ve değerler eğitimi alanlarında belli dönemlerde ağırlık kazanmış ve genel olarak idealist ve realist anlayışlar öne çıkmıştır. Teknolojik atılım döneminde, karar metinlerine yansıyan felsefi anlayışların daha fazla çeşitlendiği ve önceki dönemlerin toplumu önceleyen anlayışlarına karşıt olarak bireyi önceleyen natüralist, yapılandırıcı ve varoluşçu felsefelerin etki alanını genişlettiği sonucuna varılmıştır