Bazı zeytin çeşitlerinin kendine verimlilik durumlarının saptanması

Arazi koşullarında 2 melez çeşit adayı ve 13 zeytin çeşidinin kendine verimlilik durumları, 2018 ve 2019 yıllarında Zeytincilik Araştırma Enstitüsü Kemalpaşa Zeytin Arazi Gen Bankasında, ardışık iki yıl süreyle incelenmiştir. Çalışmada çeşitlerin kendine verimlilik durumlarını saptamak amacıyla, çiçeklenme döneminde izolasyonlar yapılarak, serbest tozlama ve kendileme uygulamaları gerçekleştirilmiştir. Kendileme uygulamalarından elde edilen meyve tutum oranları serbest tozlanmadan elde edilen meyve tutum oranları ile kıyaslanmış, ayrıca elde edilen veriler kendine verimlilik indeksi (R) formülü kullanılarak sınıflandırılmıştır. Veriler değerlendirildiğinde, Eğriburun Nizip, Zoncuk, Melkabazı, Çekişte, Sinop No: 1, Marantelli, Karayaprak, Arsel çeşitleri ile GM-39 ve GM-41 çeşit adaylarının kendine verimsiz oldukları tespit edilmiştir. Şam (İznik) ve Çilli çeşidi kısmen kendine verimli bulunmuş, Görvele, Butko ve Karamürsel Su çeşitlerinin ise kendine verimli oldukları belirlenmiştir. Çeşit ve çeşit adaylarında çiçek tozu canlılık ve çimlendirme testleri ve ayrıca fenolojik gözlemler yapılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre çeşit ve çeşit adaylarının yıllara ve iklim koşullarına bağlı olarak çiçeklenme tarihleri, çiçek tozu canlılık ve çimlenme oranlarının değiştiği tespit edilmiştir. Tüm veriler birlikte değerlendirildiğinde öncelikli olarak özellikle kendine verimsiz olduğu tespit edilen çeşitlerin tozlayıcılarının belirlenmesi gereği ortaya çıkmıştır. Kısmen kendine verimli ve kendine verimli olduğu tespit edilen çeşitlerin tamamında, serbest tozlanma uygulamasında meyve tutum oranının daha yüksek olması nedeniyle, yüksek verim için bu çeşitlere ait alternatif tozlayıcı çeşitlerin belirlenmesi gerektiği düşünülmektedir.In 2018 and 2019, two hybrid variety candidates and 13 olive varieties were examined for two consecutive years, at the Kemalpaşa Olive Land Gene Bank of the Olive Research Institute. In the study, in order to determine the self-fertility of the varieties, isolations were made during flowering period and open pollination and self-pollination applications were performed. Fruit setting rates obtained from self-pollination applications were compared with fruit setting rates obtained from open pollination and the data obtained were classified using the self-fertility index (R) formula. When the data were evaluated, it was found that the candidates as Eğriburun Nizip, Zoncuk, Melkabazı, Çekişte, Sinop No: 1, Marantelli, Karayaprak, Arsel and GM-39 and GM-41 were self-incompatible. Şam cultivar were found to be partially self-compatible, and Görvele, Butko, Karamürsel Su and Çilli varieties were found to be self-compatible. Varieties and variety candidates were tested for pollen viability and germination tests and also phenological observations. According to the obtained results, it was determined that blooming dates of varieties, pollen viability and germination rates of varieties and variety candidates changed depending on years and climatic conditions. When all the data were evaluated together, it would be necessary to determine the pollinators of the varieties, which were found to be uneffective in particular. It is thought that, alternative pollinators belonging to these varieties should be determined, for high yield due to higher fruit setting rate in open pollination application of partially self-compatible and self-compatible varieties