Samet Ağaoğlu'nun hayatı ve edebî eserleri üzerinde bir araştırma

Cumhuriyet devrinin tanınmış hikayeci ve devlet adamı Samet Ağaoğlu, 1909 yılında Bakü'de doğmuştur.Babası ünlü fikir ve siyaset adamı Ahmet Ağaoğlu'nun II. Meşrutiyet sonrası İstanbul'a gelmesinden bir yıl sonra ailesi ile birlikte Türkiye'ye gelmiş, İlkokulu Fevziye Mektebinde, liseyi de Ankara Lisesinde okumuştur.Ankara Hukuk Fakültesini bitirdikten sonra ihtisas için gittiği Strazburg'da bir buçuk sene kalmış, derslerini verdiği halde, izne geldiği Türkiye'den siyasi sebeplerden dolayı tekrar gidememiş ve tahsili yarım kalmıştır.Ankara'da İktisat ve Ticaret Bakanlığında memur olarak 1946 yılına kadar çalışmış, bu kurumda genç yaşta genel müdürlüğe kadar yükselmesine rağmen Türkiye'de çok partili hayata geçilince istifa edip Demokrat Partinin kurucuları arasına girmiştir.Ankara'dan aday olduğu 1946 genel seçimini kaybedince 1950 yılına kadar serbest avukatlık ve parti müfettişliği yapmış, bu arada Türkiye'nin dört bir yanını gezip görmek fırsatını bulmuştur.Bu görev onun Anadolu'yu ve Anadolu insanını daha yakından tanımasını sağlamıştır.1950 genel seçimlerinde aday olduğu Manisa'dan millet vekili seçilmiş, bu başarısını 1954 ve 1957 seçimlerinde de tekrarlayarak 1960 yılına kadar on yıl millet vekilliğinin yanı sıra Başbakan Yardımcılığı, Sanayi ve Ticaret ve İşletmeler Bakanlıklarında bulunmuştur.27 Mayıs İhtilâlinden sonra diğer Demokrat Partililer gibi Yassıada'da idamla yargılanmış, müebbet hapis cezası almış, cezasını çekerken 1965'de çıkan şartlı afla serbest kalmıştır.Daha sonra tekrar siyasete girme teşebbüsünde bulunmuşsa da umduğunu bulamayınca tamamen çekilmiştir.Son yıllarını babasının ve kendisinin hikaye, hatıra ve diğer eserlerini yayınlayarak geçiren Samet Ağaoğlu, 6 Ağustos 1982 tarihinde Cerrahpaşa Hastanesinde vefat etmiştir.Edebiyatla ilgilenmeğe Hukuk Fakültesi son sınıfta okurken arkadaşlarıyla birlikte çıkardıkları Hep Gençlik dergisindeki yazılarıyla başlayan Ağaoğlu, Strazburg hayatını anlattığı Strazburg Hatıraları ile tanınmaya başlar.Hikayeleriyle hatıra yazılarını Varlık, Yücel, Şadırvan ve Çığır dergilerinde yayımlamış, daha sonra çeşitli kitaplarda toplamıştır.Samet Ağaoğlu, hikayelerinde çok sevdiği Dostoyevski'yi örnek almış, hikayelerindeki tiplerin bazılarını onun romanlarından esinlenerek seçmiştir.Onun Rus toplum yapısından çıkardığı tipler gibi, Ağaoğlu da Türk toplumundan bir takım küçük insanların ruh maceralarını işlemiştir.Bu insanların çoğu kuruntulu, dengesiz, evhamlı, ihtiraslı ve dramatik tiplerdir.Babasına ve kendisine ait yaşanmış olayları ve gerçek kişileri anlatan hatıra kitaplarında da hikayelerindeki gibi kurgu ve üslup peşindedir.Onun hikayelerinde gözlem ve hatıraları, hatıralarında da hikayeciliği iç içe geçmiştir.1950'den sonra birçok edebiyatçının özendiği dilde aşırı yenilik akımına kendini kaptırmamış, Türkçe'nin tabî gelişimini takip etmiştir