Osmanlı Devleti’nin Son Döneminde Galatasaray Tevkifhanesi

Sanayi Devrimi ile emek gücüne olan ihtiyacın artması modern devleti harekete geçirmiş ve nüfusu kontrol etmek için kuşatıcı bir kontrol mekanizması olmaya yönlendirmiştir. Sokaklardan ülkenin en ücra köşelerine kadar topluma saçılmayı amaçlayan bu aygıt; sokakları, hapishaneleri, fabrikaları ve okulları bir laboratuvar, insanları da veri olarak kullanmıştır. Bu durum bireyin işkence gibi yöntemlerle cezalandırılması anlayışının da değişmesine sebep olmuştur. Böylece birey; zindan gibi işlevsiz kurumlarda tutulmayacak, hapishane gibi modern, programlı ve işgücü potansiyelinin değerlendirilebileceği bir şekilde cezalandırılacaktır. Tanzimat dönemi de bu bağlamda Osmanlı Devleti için önemli dönüşümlerin yaşandığı bir süreci işaret eder. Bu sürecin önemli gelişmelerinden biri de XIX. yüzyıl itibariyle devletin ceza mekanizmasını, çıkardığı kanunlarla hukuki olarak desteklemesi, ardından modern mahkemeleri ve savcılık kurumunu tesis etmesi olmuştur. Bununla birlikte devletin klasik çağlardan beri suçluları cezalandırmak için kullandığı zindanlar, işkence odaları da dönüşerek yerini modern hapishane ve tevkifhanelere bırakmıştır. Bu çalışmada ise Osmanlı Devleti’ndeki hapishanelerin ve hukuki reformların, klasik çağlardan modern çağlara doğru uzanan değişim sürecine kısaca değinilecektir. Çalışmanın esas noktası ise 1919 yılında Beyoğlu Galatasaray Tevkifhanesinin durumu, firar vakaları ve Mekteb-i Sultani ile oluşan organik komşuluk bağının yarattığı sorunlar olacaktır