Rituele betekenisgeving bij de contrareformatorische kerkbouw: de eerstesteenlegging van de Sint-Pietersabdijkerk in Gent (1629)(prov. Oost-Vl.)

In dit artikel wordt aangetoond dat inwijdingsrituelen, zoals de eerstesteenlegging van de Gentse Sint-Pietersabdijkerk anno 1629, op een unieke manier kunnen bijdragen tot de kennis van kerkelijke architectuur. Hiervoor moet men zich toespitsen op de specifieke historische context van de ceremonie, met bijzondere aandacht voor de parafernalia die daarbij zijn geproduceerd. In dit artikel werden twee belangrijke bronnen over de eerstesteenlegging van de Sint-Pietersabdijkerk (i.c. een dichtbundel en een bouwmedaille) geanalyseerd, om te achterhalen hoe ze tot een beter begrip van de architecturale betekenis van één van de eerste koepelkerken in de Zuidelijke Nederlanden konden bijdragen. Er werd vastgesteld dat de eerstesteenlegging in Gent nauw aansloot bij de Italiaanse traditie van luisterrijke ceremonies, kaderend in de brede antiprotestantse beweging sinds het Concilie van Trente. De eerstesteenlegging werd benut om het gebouw nog vóór zijn voltooiing met betekenis te beladen. Dat was bij de Sint-Pietersabdijkerk van prioritair belang, omwille van de contrareformatorische boodschap die de kerk in zich moest dragen. Men kon niet wachten op de effectieve realisatie van het gebouw, omdat het antiprotestantse offensief immers toen, anno 1629, nodig was. Door de boodschap die de commemoratieve medaille en de bundel lofzangen samen uitdroegen, probeerde men dit effect te bereiken. Het gedicht gunt de toehoorder of lezer al een vooruitblik op de toekomstige kerk, door het beschrijven van de aanvoer van bouwmaterialen, de staat van het bouwwerk etc. Dit beeld werd ondersteund door de talrijk vervaardigde bouwmedailles die de geplande voorgevel toonden. De gelijkenissen met de medaille van de Sint-Ignatiuskerk in Rome bleken hier bijzonder frappant