Wartość nawozowa międzyplonów letnich pod warzywa i jej zmienność w zależności od przebiegu pogody

With the uptake of organic farming the importance of green manures increases, and the cultivation of cover crops plays an ever important role both in agriculture and in horticulture. The fertilizer value of plants cultivated for green manures is largely dependent on the biomass produced, and also the nutrients that were accumulated within it. The aim of this work is to determine the influence of weather conditions in the second half of summer on the fertilizer value of catch crops intended for cultivation of vegetables. The research included: spring rye (Secale cereale), oats (Avena sativa), common vetch (Vicia sativa), white mustard (Sinapis alba), tancy phacelia (Phacelia tanacetifolia), buckwheat (Fagopyrum esculentum), fodder sunflower (Helianthus annuus). The catch crop plants, cultivated as a pre-crop for the cultivation of vegetables proved to be a rich source of organic matter and nutrients for the following crops. The course of weather had a major influence on the volume of biomass, and the chemical composition and fertilizer value of cover crops. Shortage of water and high temperatures after rainfalls, causing the formation of crust on the soil did mostly limit the growth of catch crops. The biggest biomass among the investigated catch crops was created by sunflowers, phacelia and rye, the lowest by common vetch. White mustard and sunflower provided the biggest amount of nitrogen in their role as catch crops. The sunflower proved to be a rich source of K, Ca and Mg. The most Ca was left in the field by tancy phacelia, which also proved to be a good source of K. The biomass of buckwheat provided large amounts of Mg, but it was poor in N, P and S. Rye and oats proved to be a rich sources of P, but they also contained small amount of Ca and Mg. The most sulphur was left over by the biomass of white mustard. The common vetch proved to be the most weather-sensitive of all plants. Its biomass left the least P, K, Mg and S in the field, the Ca content was also small, compared to other catch crops. Nitrogen content of dry matter of common vetch was high, but not the highest in the three year average.Wraz z upowszechnianiem się upraw ekologicznych wzrasta znaczenie nawozów zielonych, a uprawa roślin międzyplonowych odgrywa coraz większą rolę w praktyce nie tylko rolniczej, ale i ogrodniczej. O wartości nawozowej roślin uprawianych na zielony nawóz decyduje wielkość wytworzonej przez nie biomasy, jak też ilość zgromadzonych w niej składników pokarmowych. Celem opracowania było określenie wpływu przebiegu pogody w drugiej połowie lata na wartość nawozową wybranych międzyplonów ścierniskowych pod warzywa. W badaniach uwzględniono: żyto jare (Secale cereale), owies siewny (Avena sativa), wyka siewna (Vicia sativa), gorczyca biała (Sinapis alba), facelia błękitna (Phacelia tanacetifolia), gryka (Fagopyrum esculentum), słonecznik pastewny (Helianthus annuus). Rośliny międzyplonowe uprawiane jako przedplon pod uprawę warzyw były bogatym źródłem materii organicznej oraz składników pokar-mowych dla roślin następczych. Przebieg pogody miał istotny wpływ na wielkość biomasy, skład chemiczny i wartość nawozową roślin międzyplonowych. Niedobór wody oraz wysokie temperatury po opadach powodujące zaskorupienie gleby w największym stopniu ograniczały wzrost roślin międzyplonowych. Spośród badanych roślin międzyplonowych największą biomasę wytworzyły słonecznik, facelia i żyto jare, a najmniejszą wyka siewna. Gorczyca biała i słonecznik, jako rośliny międzyplonowe dostarczyły najwięcej azotu ogółem. Słonecznik był bogatym źródłem K, Ca i Mg. Najwięcej Ca pozostawiła na polu facelia błękitna, która była też dobrym źródłem K. Biomasa gryki dostarczyła dużo Mg, ale była uboga w N, P i S. Bogatym źródłem P były żyto i owies, ale okazały się ubogie w Ca i Mg. Najwięcej siarki pozostawiła biomasa gorczycy białej. Wyka siewna najsilniej reagowała na zmienną pogodę. Z jej biomasą na polu pozostało najmniej P, K, Mg i S oraz mało Ca w porównaniu z pozostałymi międzyplonami. Pomimo wysokiej zawartości azotu w suchej masie w bilansie trzech lat wyka nie była najbogatszym źródłem tego składnika