Morfologiczna i jakościowa charakterystyka koszyczków karczocha (Cyanara scolymus L.) odmian 'Symphony' i 'Madrigal' w zależności od ich wzrostu

An artichoke is a commonly cultivated vegetable in the Mediterranean region. It is cultivated for an immature flower head. In Poland the artichoke is cultivated as an annual plant because of its high temperature demands. It is difficult to determine the most optimal harvest stage and the most often it is based on expensive chemical analysis. In the years 2007–2009 there was a research undertaken to specify the most optimal harvest stage of flower heads. In order to determine a development stage of head the height of flower bud in the middle part of the receptacle was measured directly after harvest. The unit weight of each head, the level of bracts deflection, content of dry weight, L-ascorbic acid, raw protein, raw fibre and total sugars in whole heads and their fractions: receptacle and bracts were determined. On the basis of obtained results it was stated that the size of flower buds on an inflorescence axis is a sign of full synchronization of head development and changing environmental conditions during artichoke vegetation. The edible part of artichoke, a receptacle, had more dry weight, total sugars, L-ascorbic acid and raw protein and less raw fibre in comparison to inner bracts. The increase of flower buds height on receptacle was accompanied with the increase of dry weight, raw fibre and total sugars content in heads and its fractions. The longer flower buds in the middle part of inflorescence the lower content of total protein in whole heads and bracts and the higher content of this component in receptacle. It was stated that the size of flower buds was negatively correlated with content of L-ascorbic acid as with the increase of flower buds height in receptacle the content of L-ascorbic acid in whole heads and it’s fractions decreased. The obtained results show that the level of bracts deflection may the selection indicator to determine harvest maturity. This feature of artichoke head allows to visually determine its harvest usability. Receptacles of Symphony content more dry matter, total protein and less total sugars than those of Madrigal. Intermediate values were found in Symphony and Madrigal for L-ascorbic acid and crude fibre.Karczoch jest powszechnie uprawianym warzywem w rejonie śródziemnomorskim. Warzywo to uprawia się dla świeżego nierozwiniętego koszyczka. Ze względu na wysokie wymagania termiczne karczoch w Polsce uprawiany jest jako roślina jednoroczna. W latach 2007–2009 przeprowadzono badania dotyczące określenia optymalnej dojrzałości koszyczków do zbioru. Bezpośrednio po zbiorze w celu określenia fazy rozwojowej koszyczka mierzono wysokośü pąka kwiatowego na dnie kwiatostanowym w środkowej jego części. Określano masę jednostkową każdego koszyczka, stopień odchylenia listków okryw zewnętrznych, zawartość suchej masy, kwasu L-askorbinowego, białka ogółem, włókna surowego i cukrów ogółem w całych koszyczkach i jego frakcjach: dnie kwiatostanowym i okrywach koszyczka. Stwierdzono, że wielkość pąków kwiatowych na osi kwiatostanowej koszyczka jest związana z rozwojem rośliny oraz ze zmieniającymi się warunkami środowiska. Część jadalna karczochów, dno kwiatostanowe zawierało więcej suchej masy i było zasobniejsze w cukry ogółem, kwas L-askorbinowy, białko ogółem a mniej zasobne we włókno surowe w porównaniu z okrywami wewnętrznymi koszyczka. Wzrostowi wysokości pąków kwiatowych na dnie kwiatostanowym towarzyszył wzrost zawartości suchej masy, włókna surowego oraz cukrów ogółem w koszyczkach i jego frakcjach. Wydłużaniu pąków kwiatowych w środkowej części kwiatostanu towarzyszyło zmniejszanie się zawartość białka ogólnego w całych koszyczkach oraz w listkach okryw koszyczka przy jednoczesnym wzroście zawartości tego składnika w dnie kwiatostanowym. Stwierdzono, że wielkość pąków kwiatowych skorelowana była ujemnie z zawartością kwasu L-askorbinowego, gdyż wraz ze wzrostem wysokości pąków na dnie kwiatostanowym zmniejszała się zawartość kwasu L-askorbinowego w całych koszykach i jego frakcjach. Otrzymane wyniki wskazują, że stopień odchylenia listków okryw koszyczka może być wskaźnikiem selekcyjnym w określaniu dojrzałości do zbioru. U odmiany Symphony dno kwiatostanowe koszyczka zawierało więcej suchej masy, białka ogółem oraz mniej cukrów ogółem niż u odmiany Madrigal. Koszyczki odmiany Symphony i Madrigal były zasobne w kwas L-askorbinowy i włókno surowe