İNSAN VE TOPLUM BİLİMLERİ ALANLARINDA KULLANILAN ÜSTSÖYLEMSEL ADLARIN SÖZCÜK-DİLBİLGİSEL ÖRÜNTÜLERİ

Metindesöylemi düzenlemek için kullanılan kaynaklar ve yazarın metne karşı duruşu entemelde üstsöylemin konusunu oluşturmakta ve bu konu akademik metinlerde sonyıllarda oldukça büyük bir ilgi görmektedir. Prensipte kolay kabul edilebilecekbir terim gibi görünse de aslında üstsöylemin sınırlarını belirlemek oldukçazordur. Yazarın kullandığı ifadeleri ve sözcük öbeklerini sonlu bir seçenekdizgesinden seçim yaparak oluşturduğu düşünüldüğünde yazarın okuyucuyu iknaetmesinde önemli bir yere sahip olan “ad” sözcük türünün de bu kuram içindekiyeri yadsınamayacak boyuttadır. Bu bağlamda akademik metinlerde adların retorikişlevlerini üstsöylem modeli ile eşleştiren üstsöylemsel adlar, okuyucununmetni nasıl anlaması gerektiği ile ilgili bir göstergedir. Yazar, adlaştırmasürecinde kullandığı baş ad aracılığıyla söylemi yapılandırmakta ve aynızamanda okurun söylemle ilgili düşüncelerini de yönlendirmektedir. Buadlaştırma süreci ile birlikte yazarın duruşunu sergilemesinde önem taşıyan birkonu da dilbilgisidir; çünkü anlamları harekete geçirmek için sadece sözcüklerdeğil dilbilgisi yapıları da sistematik potansiyel taşımaktadır.Sözcük-dilbilgisel örüntüler, üstsöylemsel adların içerikleriyle birlikteyorumlanmasına fırsat tanırken aynı zamanda bilişsel bir modelinetkinleştirilmesinde de etkili rol oynamaktadır. Bu nedenle çalışmada Türkçeakademik metinlerde üstsöylemsel adların hangi sözcük-dilbilgisel örüntülerdekullanıldığı tespit edilmekte ve alanlar arası karşılaştırma yapılmaktadır. Bukapsamda çalışmanın veri tabanı 2023 yılında Dergipark’ta yer alan insan vetoplum bilimlerinden uygulamalı dilbilim ve pazarlama alanlarındaki araştırmamakalelerinden oluşmaktadır. Her bir alan için ortalama 20000 sözcük olacakbiçimde toplam 42221 sözcüklük veri tabanı incelenmiştir. Sonuçta insan vetoplum bilimlerinden seçilmiş alanlarda kullanılan üstsöylemsel adlarınsözcük-dilbilgisel örüntüleri betimlenecek, alana özgülük ya da alanlar arasıfarklar karşılaştırmalı olarak tartışılacaktır.