Nanotechnologie in medische hulpmiddelen

Nanotechnologie wordt steeds meer gebruikt voor medische hulpmiddelen. Talrijke medische disciplines profiteren van de innovaties die nanotechnologie mogelijk maakt. Ook neemt de kennis over hoe je de veiligheid van nanotechnologie moet beoordelen toe. Recente wetenschappelijke leidraden geven aan waarop moet worden gelet als nanotechnologie wordt gebruikt bij de fabricage van een medisch hulpmiddel. Kennis en leidraden vormen daarmee een goede basis om de risicobeoordeling van nanomedische hulpmiddelen uit te voeren. Dit blijkt uit een overzicht van het RIVM van het gebruik van nanotechnologie voor medische hulpmiddelen. Een van de belangrijkste trends is het gebruik van nanocoatings op allerlei implantaten. Hierdoor integreert het implantaat beter met het omliggende weefsel, wat de kans op afstoten of complicaties verkleint. Onder andere de cardiologie (coating op stents), orthopedie (coatings op heupimplantaat) en tandheelkunde (tandheelkundige implantaten) profiteren hiervan. Verder worden antimicrobiële eigenschappen van nanomaterialen gebruikt in coatings, voor wondverzorging en medisch textiel. Nanomaterialen kunnen ook natuurlijke weefsels nabootsen. Met behulp van nanotechnologie kunnen bij implantaten optimale biologische, fysische en mechanische eigenschappen worden gerealiseerd. Een derde trend hangt samen met de elektrische en magnetische eigenschappen van nanomaterialen. Deze worden vooral gebruikt in medische hulpmiddelen voor neurologie en cardiologie, bijvoorbeeld om hartritmestoornissen beter te verhelpen. Ook kunnen batterijen met een langere levensduur worden ontwikkeld voor implantaten. Een specifieke toepassing van nanotechnologie is oncologie. Voorbeelden zijn testen om kanker vroegtijdig op te sporen en hulpmiddelen om de grenzen te bepalen van tumoren of uitzaaiingen te detecteren tijdens een chirurgische ingreep. Ook kunnen nanomaterialen door lokale temperatuurverhogingen het effect van chemotherapie of bestraling versterken, of zelfs direct tumorcellen doden. Net als bij alle medische producten moet de risicobeoordeling van nanomedische hulpmiddelen per product worden uitgevoerd. De kans dat een nanomateriaal vrij beschikbaar komt in het lichaam, bepaalt hoe diepgaand de 'nano' risicobeoordeling moet zijn.The application of nanotechnologies in medical devices is a growing area and numerous medical disciplines benefit from innovative features enabled by nanotechnologies. Knowledge about the safety evaluation of nanotechnology is also evolving. Recently, scientific guidance has become available, specifying considerations to be taken into account when nanotechnology is used for the manufacture of a medical device. The combination of knowledge and guidance forms a suitable basis for the risk assessment of nanomedical devices. These are the main conclusions of an overview performed by RIVM on applications of nanotechnology in medical devices. One of the most important types of nanotechnological applications is nanocoatings, which increase biocompatibility and thus improve integration with the surrounding tissues of a variety of medical implants used, for example, in cardiology (stent coating), orthopaedics (coating on joint replacement implants) and dentistry (dental implants). In addition, antimicrobial properties of nanomaterials are used in coatings, and also in wound care and medical textiles. Another clear trend is the use of nanomaterials to mimic naturally occurring structures. This leads to optimal biological, physical, and mechanical characteristics of implants. A third trend of applications is related to the electrical and magnetic properties of materials on the nanoscale. This is especially relevant to medical devices used in neurology and cardiology, for instance to improve the treatment of cardiac arrhythmia. Furthermore, nanotechnologies enable the development of batteries with greatly increased lifetime for use in active implantable medical devices. A number of nanotechnology applications are specific to oncology. Examples include diagnostic tests used in the early detection of cancer, and devices for the identification of the boundaries of a tumour or metastases during surgical interventions. Nanomaterials can also enhance the effect of therapies like chemotherapy or radiation therapy through locally increased temperature, or they can kill tumour cells directly at high temperature. Like all medical products, the risk assessment of nanomedical devices needs to be performed on a case-by-case basis. The potential for release, leading to a higher or lower exposure to nanomaterials, is considered the most important feature driving the extent of the "nano" risk assessment.Ministerie van VW