Pharmaceuticals in drinking water and sources for drinking water

Het RIVM heeft in het jaar 2002 een meetprogramma geneesmiddelen in drinkwater en drinkwaterbronnen uitgevoerd. De aanleiding hiervoor was het toenemend aantal publicaties waarin melding werd gemaakt van het voorkomen van geneesmiddelen in drinkwater en drinkwaterbronnen. Het doel van het onderzoek was een inventarisatie van een selectie van humane geneesmiddelen in drinkwater en drinkwaterbronnen. Het meetprogramma omvatte 13 stoffen uit verschillende categorieen geneesmiddelen (antibiotica, pijnstillers, fibraten, B-blokkers en anti-epileptica). In totaal zijn er 21 drinkwaterproductielocaties bemonsterd, inclusief de ruwwaterbronnen en enkele zuiveringsstappen. Het bemonsteringsprogramma is tweemaal uitgevoerd in het voor- en najaar. Het RIVM-onderzoek toont aan dat geneesmiddelen incidenteel in zeer lage concentraties (tot enkele tientallen nanogrammen) aanwezig zijn in drinkwater. De concentraties liggen een factor 1000 lager dan de afgeleide (voorlopige) drinkwaterlimieten. Hieruit volgt dat het risico voor de consument op basis van dit onderzoek en de beschikbare toxicologische informatie verwaarloosbaar is. Het betreft de stoffen (acetyl)salicylzuur (pijnstiller), carbamazepine (anti-epilepticum), clofibrinezuur (hart- en vaatmiddel) en sulphamethoxazol (antibioticum). De zuiveringstappen ozonisatie en actief koolfiltratie lijken op basis van dit onderzoek een beter resultaat op te leveren bij de verwijdering van de onderzochte geneesmiddelen dan de combinatie chloor en actief koolfiltratie. In het effluent van de rioolwaterzuivering (een monster) zijn negen stoffen aangetroffen in tientallen tot honderden nanogrammen per liter. De VROM-Inspectie wordt aanbevolen resultaten van de meetprogramma's geneesmiddelen in het milieu onder de aandacht te brengen van de stakeholders in de gezondheidszorg (College ter Beoordeling van Geneesmiddelen; Ministerie VWS). Indien er overwogen wordt normen voor geneesmiddelen in drinkwater op te stellen kan er worden gekozen voor normen per individuele stof gebaseerd op toxicologische gegevens of voor het voorzorgsprincipe. Aanbevolen wordt geneesmiddelen als groep onder het voorzorgsprincipe te brengen. De stoffen horen niet in drinkwater thuis. Voorgesteld wordt om in de meetprogramma's voor kwaliteitsbewaking van de drinkwaterinnamepunten de stoffen die in de drinkwaterbronnen zijn aangetroffen op te nemen. Hundreds of active substances are used in human and veterinary drug formulas. Because pharmaceuticals are broadly applied, their residues can reach the environment via several pathways. Since pharmaceutical compounds are not completely eliminated in the sewage treatment plants, variable amounts reach surface water and groundwater. The last few years has seen a growing interest in the assessment of the presence of pharmaceuticals in the environment.This report records results of the analysis to gain information on the occurrence of pharmaceuticals in surface water, groundwater, drinking water and waste water in the Netherlands. The aim is to use this information for risk assessment and risk management. All 13 pharmaceuticals in this study were analysed using a single method (LC-MS/MS). Pharmaceuticals such as acetylsalicylic acid (analgesic), carbamazepine (anti-epileptic), clofibric acid (cardiovascular agent) and sulphamethoxazol (antibiotic) are found incidentally in very low concentrations (several tens of nanograms) in drinking water. Concentrations come to a factor of 1000 lower than the (provisional) toxicological limit values. Based on the results of the survey and the current toxicological information, the risk for the drinking-water consumer is negligible. The results of samples taken after different treatment steps during drinking-water production indicate that ozonisation in combination with activated carbon filtration promotes better removal of the pharmaceuticals than chlorination followed by activated carbon filtration. To realise the aim of risk management pharmaceuticals should not be present in drinking water. Therefore taking measures to prevent the discharge of persistent pharmaceuticals into the environment is recommended.VROM Inspecti