Basis values for trace elements in groundwater sampled in national and provincial monitoring networks (LMG; PMG; LMB; Veluwe springs)

Basiswaarden voor het zoete grondwater zijn gedefinieerd als de concentraties van stoffen in het grondwater die uitsluitend zijn ontstaan uit natuurlijke neerslag in het huidige landschap. Metingen aan grondwater met reistijden van meer dan 50 jaar in de bodem van gebieden met een natuurlijke vegetatie uit de Landelijke en Provinciale Meetnetten Grondwaterkwaliteit (LMG, PMG) en uit de sprengen van de Veluwe zijn bewerkt om basiswaarden te bepalen voor 50 anorganische spoorelementen. De gegevens uit LMG en PMG waren onvoldoende consistent om ze in samenhang te beschouwen; de resultaten van PMG zijn niet gebruikt. Concentraties in natuurlijke neerslag kunnen uit de basiswaarden voor het grondwater worden afgeleid. Basiswaarden dienen in beschouwing genomen te worden bij de vaststelling van streef- en grenswaarden om ongewenste overschrijdingen te voorkomen. De basiswaarden voor Cd, Cu en Ni zijn vrijwel gelijk aan de thans geldende streefwaarden, zodat overschrijdingen veel voorkomen. De basiswaarden maken het mogelijk om veranderingen in de samenstelling van het grondwater door menselijke invloed te bepalen. Uit een vergelijking van de concentraties in grondwater met lange (meer dan 50 jaar) en korte (minder dan 25 jaar) reistijd in de bodem blijkt dat menselijke invloeden aantoonbaar zijn. Hoge concentraties van de metalen Al, Cd, Cu, Pb, Ni en Zn worden vooral als gevolg van verzuring gevonden in grondwater met korte reistijden onder natuurlijke vegetatie. Overschrijdingen van de streefwaarden zijn aanzienlijk in het zuidelijk zandgebied en iets minder groot in de overige. Andere stoffen hebben de hoogste concentraties in ondiep grondwater onder landbouw (bemesting). Recent in de bodem geinfiltreerd grondwater is bemonsterd in het Landelijk Meetnet Bodemkwaliteit (LMB). Uit deze gegevens volgt dat een toegenomen atmosferische depositie van Cd, Cu en Ni merkbaar is in het grondwater van natuurgebieden. De verschillen in de concentraties van veel spoorelementen zijn relatief gering voor ondiep grondwater onder diverse vormen van landbouw.Basic groundwater values are concentrations in natural aerial deposition, multiplied by condensation factors derived from evapotranspiration in the actual landscape. They can serve as reference values for limit values and also for determining anthropogenic influences on groundwater. Groundwater basic values and basic values for atmospheric deposition in the Netherlands were derived from groundwater with long travel times in the soil, sampled in the national (LMG) and provincial groundwater monitoring networks (PMG). Groundwater from areas with natural vegetation, having resided a large time in a sandy soil, is discharged by the Veluwe sprengen, where investigations included the analysis of 50 trace elements. Comparison of the concentrations of trace elements in groundwater with travel times of more than 50 years under natural vegetation and those in Veluwe sprengen water showed the effects of variations in evapotranspiration, leading to different condensation factors. Human activities (acidification) cause high concentrations of metals in groundwater with short travel times under natural vegetation. Other trace elements and most major compounds have the highest concentrations in recent groundwater under agriculture (fertiliser). The national target levels for groundwater in LMG and PMG are often exceeded for Cd, Cu, Ni, Pb and Zn and, notably, for groundwater with the shortest travel times in the soil of both agricultural grounds and areas with natural vegetation. Recently infiltrated groundwater was observed in the National Soil Monitoring Network (LMB). Results indicated an increased aerial deposition of metal elements on natural vegetation showing a south to north trend over the Netherlands. Areas with intensive husbandry, sampled in LMB, show increased values for As and total-P, the concentrations of the other elements being only slightly higher if compared to normal agricultural soils.VROM-DGM-BW