Zoonosen in Europa: risico's voor de volksgezondheid

Infectieziekten die afkomstig zijn van dieren (zoonosen) vormen een constant gevaar voor de volksgezondheid. Recente voorbeelden van zoonosen zijn de vogelpest en SARS. Het is niet te voorspellen welke zoonosen in de komende jaren voor problemen gaan zorgen in Europa. Toch wordt in dit rapport de wetenschappelijke kennis over de risico's van opkomende zoonosen voor de Europese volksgezondheid samengevat en een overzicht gegeven van bekende zoonosen waarvan in meer of mindere mate gevreesd wordt dat ze in de toekomst voor problemen kunnen zorgen in Europa. Hierbij is zowel gebruik gemaakt van literatuurgegevens als ook van de meningen van experts. Ook wordt een overzicht gegeven van de factoren die in het verleden bij het opkomen van zoonosen een rol hebben gespeeld. Verder wordt de Europese wetgeving op het gebied van zoonosen samengevat en worden de sterke en de zwakke punten die naar voren kwamen in interviews met Nederlandse en Europese deskundigen genoemd. Om het opkomen van zoonosen te voorkomen en te bestrijden is een tweezijdige strategie nodig. Aan de ene kant moeten we ons beter voorbereiden op de zoonosen waarvan al gevreesd wordt dat zij in de toekomst voor problemen gaan zorgen, door humane en veterinaire systemen beter op elkaar af te stemmen (voorbereiden op het bekende/voorstelbare). Aan de andere kant moet meer fundamenteel onderzoek gedaan worden naar allerlei onbekende variabelen en moeten systemen ontwikkeld worden om nieuwe ziekten tijdig op te merken. De Europese landen moeten gezamenlijk optreden om tijdig en effectief op het opkomen van (nieuwe) zoonosen ter reageren.Infectious diseases originating from animal reservoirs (zoonoses) are a constant threat to public health. Recent examples are the outbreaks of avian influenza and SARS. Although it is unpredictable which zoonoses will emerge in the coming years in Europe, this report aims to summarize current scientific knowledge on the risks of (emerging) zoonoses for human public health in Europe. For this purpose, currently known zoonoses that are more or less likely to cause problems in Europe in the future and risk factors that may be involved in the emergence of zoonoses are listed. Also, European legislation concerning zoonoses and the strengths and weaknesses of the prevention and control of zoonotic diseases are discussed. The emergence of a zoonosis will often be the result of a complex mix of risk factors in which the intensity of contacts between the original reservoir, (the intermediate reservoir and vectors) and human beings seems to be crucial. Prevention and control of the emergence of zoonoses is therefore very difficult and may require a double-edged strategy. On one hand, preparedness needs to be improved as much as possible if it concerns zoonoses that are considered to become a potential risk for public health in Europe (preparing for the known and/or imaginable). On the other hand, public and veterinary health systems and their interaction in Europe need to be strengthened to generate basic scientific knowledge on missing links, to integrate current knowledge and to develop new ways for early warning and outbreak control to prepare as much as possible for new and currently unknown zoonoses. Concerted action at European level is required to respond timely and effectively to zoonoses that threaten public health in Europe.RIVMGezondheidsraa