To a ecotope system for the Dutch marine and estuarine waters

In the context of the Policy-oriented ecological research for the North Sea and Wadden Sea (BEON) spearhead study, "Habitat disturbance", it soon became apparent that the questions arising on habitat disturbance could only be approached efficiently when a clear, preferably geographical, classification of the Dutch marine and estuarine waters was available. Such a classification was already available for terrestrial systems and several types of fresh waters, but not for saline waters. For this reason, developing a system to be used for this purpose became the main occupation of the working group on "cartography of habitats/ecotopes in Dutch marine and estuarine waters". Partial studies concentrated on identifying the abiotic factors determining the occurrence of benthos and fish (and showing how the factors work), as well as the species composition of these groups. A short literature study led to the conclusion that the intended classification should be based on ecotopes, rather than habitats. Criteria to distinguish ecotopes were defined using information from the above-mentioned partial studies, but the main consideration was for processes forming and sustaining ecotopes, followed by factors with a specific relevance to flora and fauna. Next, a hierarchical system of ecotope characteristics was designed, leading to a list of ecotopes. An attempt was made to link up with existing classifications for terrestrial and freshwater systems. No classes for the characteristics are reported here, since these can vary per ecotope according to the different water systems under consideration, and even per defined purpose of a given study. The specially devised GIS application HABIMAP was applied to map(ping) the Wadden Sea. Results for the Wadden Sea are taken up in the annexes. In this way, a good foundation has been laid for an elaborate ecotope system for the Dutch marinecartographies are added to this report as annexes. This provides a good basis for a completely elaborated ecotope system for the Dutch marine and estuarine waters.In het kader van de BEON-speerpunt Habitatverstoring werd al snel geconstateerd, dat het type vragen dat in dit verband gesteld kan worden alleen efficient kan worden aangepakt, wanneer men de beschikking heeft over een heldere, liefst geografische indeling van de zoute wateren van Nederland. Zo'n indeling, die al wel bestond voor terrestrische systemen en diverse typen zoete wateren, was niet beschikbaar voor zoute wateren. Het ontwikkelen van een systeem dat hiervoor gebruikt zou kunnen worden, werd daarom het hoofddoel van een van de onder deze speerpunt vallende projecten: Kartering habitats/ecotopen in de Nederlandse zoute wateren (laatste nummer: IBN 96 H 25). In deelstudies van dit project werd onderzocht welke (a)biotische factoren het voorkomen van bodemdieren en vissen in diverse zoute wateren bepaalden, en op welke wijze, en wat de samenstelling van die fauna's was. Een korte literatuurstudie naar definities en begrippen leidde tot het besluit, dat de nagestreefde indeling plaats zou moeten vinden op basis van ecotopen. In een apart deelproject werden criteria geformuleerd waarmee ecotopen zouden kunnen worden onderscheiden. Daarbij is onder meer informatie uit de andere deelstudies gebruikt, maar met name is gekeken naar processen die ecotopen vormen en instandhouden, naast factoren die relevant zijn voor de flora en fauna. Vervolgens is een hierarchisch systeem ontworpen van kenmerken van ecotopen, leidend tot een lijst van ecotopen. Er is daarbij gepoogd aan te sluiten bij reeds bestaande indelingen voor terrestrische en zoetwater-systemen. Er worden geen kenmerkklassen gegeven, omdat deze per onderscheiden ecotoop in verschillende watersystemen, en zelfs per doelstelling van een bepaalde studie, kunnen verschillen. De speciaal ontwikkelde GIS-applicatie HABIMAP is toegepast om op basis van dit stelsel van ecotopen een kartering van de Waddenzee uit te voeren. In twee niet onder BEON vallende projecten van Rijkswaterstaat zijn vergelijkbare karteringen uitgevoerd voor de Westerschelde en de Noordzee. De resultaten van deze drie karteringen zijn als bijlage bij dit rapport gevoegd. Hiermee is een goede basis gelegd voor een volledig uitgewerkt ecotopenstelsel voor de Nederlandse zoute watere