Interpretatie van integrale monitoring gegevens verzameld in het Lheebroekerzand in Nederland

The Laboratory for Ecotoxicology of the National Institute for Public Health and the Environment build up a database with data collected in the Lheebroekerzand from 1993 to 1999. Data from studies carried out in the Lheebroekerzand before 1993 were obtained from co-operating organisations and institutes or found in literature. This report describes the handling of the data and the results of the trend- and correlation-analysis.The first objective is to detect and estimate trends in the extensive amount of monitoring data of the chemical, physical and biological variables through time. The second objective is to determine whether correlations between biological and chemical monitoring data are present. Only biological variables showing a trend through time, and chemical variables related to the environmental themes acidification, eutrophication, desiccation and the presence of heavy metals are examined.Results of the trend analysis of the biological variables show that there is no indication for a degradation of the bird, leafminer, epiphyte or macrofauna communities in the Lheebroekerzand. However the decrease in the total number of observed butterflies can be marked as an alarming situation. The condition of the trees is improving through time. The chemical concentrations of most pollutants indicate a downward trend in the different compartments of the ecosystem, with exception of ammonium, nitrate and sulphate in lakewater, the acidity of the lakewater and the concentration of lead in leaves and needles. Correlations between biological and chemical variables are seen for the presence of butterflies with cadmium, lead and sulphur content in air and deposition. Defoliation of the trees is correlated with sulphur, nitrogen and acidity in air and deposition. Substances responsible for acidification, eutrophication, desiccation and the presence of heavy metals in the ecosystem do not have a marked influence on the presence of birds, leafminers, epiphytes and macrofauna in the Lheebroekerzand.Het Laboratorium voor Ecotoxicologie van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu heeft een database gevuld met resultaten van eigen onderzoek van 1993 tot en met 1999. Deze database werd aangevuld met resultaten van onderzoek uitgevoerd in het Lheebroekerzand voor 1993, verkregen van samenwerkende organisaties en instituten of uit de literatuur. Dit rapport beschrijft de verwerking van de data en de uitvoering van de trend- en correlatie-analyses. Het eerste doel van dit onderzoek is om na te gaan of er met de beschikbare monitoringgegevens trends in de tijd statistisch zijn aan te tonen. Het tweede doel is om, van de biologische variabelen waarvoor statistisch een trend in de tijd is aangetoond, na te gaan of er correlaties te vinden zijn met chemische variabelen. De correlatieanalyse is beperkt tot chemische variabelen die gerelateerd zijn aan de milieubeleidsthema's verzuring, vermesting, verdroging en de aanwezigheid van zware metalen.Resultaten van de trend analyses voor biologische variabelen geven aan dat er geen indicatie is voor een afname van soorten en aantallen van vogels, bladmineerders, korstmossen en macrofauna in het Lheebroekerzand. Wel is er een afname te zien in het totale aantal aanwezige vlinders. De conditie van de bomen lijkt in de tijd te verbeteren. Concentraties van de meeste chemische stoffen in de verschillende compartimenten van het ecosysteem nemen af in de tijd, met uitzondering van ammonium, nitraat en sulfaat in het venwater, de zuurgraad van het venwater en lood in bladeren en naalden.Correlaties tussen biologische en chemische variabelen zijn aangetoond voor de aanwezigheid van vlinders met cadmium, lood and sulfaat in lucht en regenwater. Ontbladering van bomen is gecorreleerd met sulfaat en stikstof concentraties in de lucht en in regenwater en met de zuurgraad van het regenwater. Stoffen die verantwoordelijk zijn voor verzuring, vermesting, verdroging en aanwezigheid van zware metalen in het ecosysteem hebben geen invloed op de aanwezigheid van vogels, bladmineerders, korstmossen en de macrofauna in het Lheebroekerzand