İBNU’L-CEVZÎ’NİN CERH-TA’DÎL DEĞERLENDİRMELERİ el-İLELU’LMÜTENÂHİYE fi’l-EHÂDÎSİ’L-VÂHİYE ADLI ESERİ IŞIĞINDA [171-198]

Hicri altıncı asrın en önemli İslâm âlimlerinden biri olan Ebû’l-Ferec İbnu’l-Cevzî, fıkıh, tefsir, hadis, coğrafya, tıp, vaaz ve ahlâk gibi çok farklı alanlarda, 380’i aşkın eser telif etmiştir. Hadis alanında yazmış olduğu eserlerden ikisi çok dikkat çekmiş; olumlu ve olumsuz tenkîtler almıştır. İbnu’l-Cevzî, Kitabu’l-Mevzûât’ta uydurma rivayetleri, el-İlelu’l-Mütenâhiye’de ise kendileri ile ihticâc olunmayan çok zayıf, vâhî rivayetleri bir araya getirdiğini belirtmektedir. Müellif, eserlerindeki hatalar ve çelişkiler ile ravi ve rivayetlerin değerlendirmesinde müteşeddit davranmasından dolayı İslâm âlimleri tarafından eleştirilmiştir. el-İlel’de, ravi ve rivayetlerin değerlendirmesinde müellifin uygulamış olduğu cerh-ta’dîl metodu bu makalenin konusunu teşkil etmektedir. İbnu’l Cevzî, eserinde geleneksel hadis tenkîdi sistemine sâdık kalmakla beraber ravi ve rivayetlerin değerlendirmesinde müteşeddit davranmıştır. İbnu’l-Cevzî, çoğunlukla rivayetlerin farklı tariklerini bir araya getirmiş ve bunları bütüncül bir bakış açısıyla tahlîl etmiştir. Ravi ve rivayetlerin tenkîdinde daha çok kendisinden önceki hadis münekkidlerinin değerlendirmelerini esas almıştı