Zagroda rodzinna Stanisława Pigonia w Komborni. Studium etnograficzne

Zachowana do dziś zabudowa rodzinnej zagrody profesora Stanisława Pigonia (1885–1968)w Komborni stanowi bardzo interesujący, a równocześnie coraz rzadziej spotykany w okolicachKrosna, przykład drewniano-murowanej chałupy oraz towarzyszącej jej stodoły – środowiskabytowania chłopskiego od połowy wieku XIX począwszy, po koniec XX stulecia.Pomimo licznych przebudów i modernizacji dom rodzinny Profesora zachował w swymwnętrzu wiele reliktów architektonicznych charakterystycznych dla budownictwa ludowegona Pogórzu Wschodnim. Zaliczyć do nich należy tradycyjne rozplanowanie chałupy tkackiejz amfiladową izbą i warsztatem, dawno zarzucony już sposób łączenia belek w ścianach, wciążczytelne ślady funkcjonujących tu niegdyś urządzeń ogniowych – od półkurnego pieca z kapąpo współczesną kuchnię kaflową z zamkniętym paleniskiem i kominem, czy typologiczniewczesnego – czterospadowego dachu krytego słomą. W ciągu XX wieku w zagrodzie Pigoniów dokonano wprawdzie licznych modernizacji i przebudów, które jednak nie zatarły wcześniejszegoprogramu przestrzennego chałupy, czy też czytelnych śladów pierwotnej konstrukcjidachu, pułapów w izbie i alkierzu, piwnicy itp. Co więcej – modernizacje te stanowią doskonałąilustrację długiego procesu przemian, jakim ewolucyjnie podlegały również techniczneaspekty kultury ludowej przez całe poprzednie stulecie, a którego przykłady materialne są,niestety, coraz rzadsze w krajobrazie wsi podkrośnieńskich.Przejęcie zagrody Pigonia przez Państwową Wyższą Szkołę Zawodową w Krośnie, któredokonało się w roku 2010, stworzyło dla tych zabytkowych obiektów niepowtarzalną szansęna dalsze trwanie, co więcej – pełnienie nowych ról, do których drewniana chałupa, z którejwyszedł w świat wybitny Uczony, nie była wprawdzie powołana, ale którym z pewnościąsprosta. Użytkowanie tej chronionej in situ zagrody przez Karpacką Państwową Uczelnięim. Stanisława Pigonia w Krośnie (dawniej Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa) jest dziśgwarancją systematycznej opieki, a także prawidłowo prowadzonych prac zabezpieczająco-remontowych oraz adaptacyjnych. Potencjał tego zabytkowego domu – nie tylko poprzezjego związki biograficzne – jest dziś bowiem wartością trudną do przecenienia