Cmentarz. Antropologiczna lektura przestrzeni i pamięci na przykładzie wiejskiego cmentarza w Złotym Potoku

From the cultural point of view, the space of a cemetery is an unfinished artefact; it undergoes constant transformations both as a material and as a non-material construct. It functions as a palimpsest whose space is created and adjusted by the passage of time; it is time that imposes new meanings and identities upon it. To read a cemetery correctly, one needs to be familiar with the language in which it has been written and to subject it to several readings, since the first reading, i.e. that of a cemetery’s “clearly visible, evident and intentionally exposed” (as J. Kolbuszewski put it) objects and signs, does not allow the scholar to profoundly reconstruct its space. My example will be a village cemetery located in the Cracow-Częstochowa Jura region (in the village of Złoty Potok, Janów commune, Częstochowa county). Z kulturowego punktu widzenia przestrzeń cmentarza jest tworem niedokończonym, jako konstrukt materialny i niematerialny jest nieustannie „przeobrażany”. Funkcjonuje jako palimpsest – czas uzgadnia i kreuje jego przestrzeń, nadpisuje nowe znaczenia i tożsamości. Aby go odczytać prawidłowo należy znać język, jakim został napisany i poddać go kilku lekturom, gdyż pierwsza lektura „jawnie dostrzegalnych, widomych i celowo eksponowanych” (J. Kolbuszewski) obiektów i znaków cmentarza nie pozwala badaczowi dogłębnie re-konstruować jego przestrzeń. Za przykład posłuży mi wiejski cmentarz leżący na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej (wieś Złoty Potok, gmina Janów, powiat częstochowski).