Homo oeconomicus versus homo personalis. Człowiek pomiędzy ekonomią a etyką

The question “Who is the man?” accompanied mankind almost from the very beginning. The answer to this question developed over the centuries. Understanding “the fact of being a man” is of great importance not only for himself but also for all mankind. The concept of man is the basis of human understanding of society, politics, economy, religion, culture, and even the whole civilization.In today’s society, economics plays an important role – not only as a science, but also as a way of life. It created a specific vision of man – homo economicus. It is most often hypothetical imaginary creature. It works reasonably and makes choices based on economic criteria. The main value – determining its actions – is economic profit. In this attitude moral dimension of his actions often disappears.To prevent the demoralization of such a man, it is necessary to refer to ethics. In this perspective, the man is a rational being also, having free will, but at the same time, responsible for their actions. In eudaimonism – the individualism is emphasized. In deontonomism – social and legal dependence. However, it seems that the most complete vision of man is showed in personalism, in which a man reveals himself as a person. Therefore, ethics based on the human dignity is an alternative to contemporary moral dilemmas in economics.Pytanie o to, kim jest człowiek, towarzyszy ludzkości niemal od samego jej początku. Odpowiedź na to pytanie kształtowała się przez wieki. Zrozumienie „faktu bycia człowiekiem” ma ogromne znaczenie nie tylko dla niego samego, ale także dla całej ludzkości. Koncepcja człowieka leży u podstaw rozumienia społeczeństwa, polityki, gospodarki, religii, kultury, a nawet całej cywilizacji.We współczesnym społeczeństwie istotną rolę odgrywa ekonomia – nie tylko jako nauka, ale także jako sposób na życie. Wykreowała ona specyficzną wizję człowieka – homo oeconomicus. Jest to najczęściej hipotetyczny twór jednostkowy. Działa on racjonalnie, dokonuje wyborów wyłącznie według kryteriów ekonomicznych. Jego naczelną wartością, którą kieruje się w swym życiu, jest zysk ekonomiczny. W takiej postawie często niknie wymiar moralny jego działania.Żeby nie dopuścić do demoralizacji takiego człowieka, konieczne jest odniesienie się do etyki. W tej perspektywie człowiek jest również bytem racjonalnym, posiadającym wolną wolę, ale zarazem odpowiadającym za swe postępowanie. W nurcie eudajmonistycznym podkreśla się jego indywidualizm, w deontonomizmie – prawne i społeczne uzależnienie. Jednak wydaje się, że najpełniejsza wizja człowieka pokazuje się w personalizmie, w którym człowiek objawia się jako osoba. Dlatego też alternatywą dla współczesnych dylematów moralnych w ekonomii jest etyka oparta na godności osoby ludzkiej