Agatologiczna i aksjologiczna próba uzasadnienia wyborów etycznych

In the author’s view contemporary ethical thought, particularly in the area of professional ethics, is focused on how to formulate an action and how to assess correctness of their implementation, whereas little attention is given to reflection on justification of ethical behaviour.It seems that contemporary moral philosophers, including business ethicists, are convinced that the reason for being ethical has always been obvious and, therefore, it is not necessary to explain it. According to them the ethicists’ aim is to formulate the most appropriate and optimal ways to implement these recommendations. However, close observation of contemporary world proves that in economic, social and intellectual life, most misunderstandings result from different views on what forms the fundaments.In the Medieval Ages Europeans’ views on reality and on how to live a good life were unified and alike. We can find descriptions of links between a vision of cosmic order (established by God) and the rules of life in some of the works by Bonaventure and Aquinas. This coherent view of the world was questioned in modern times. As a result, thinking about cosmos and about man went in separate ways. Descriptions of ethical confusion, resulting from such a state of affairs, can be found in the works of John Donne and Blaise Pascal.In the following part of the article, the author describes modern attempts at finding a new way to justify ethical choices. The main focus is on a presentation of two 20th century concepts, namely, axiological (by Max Scheler) and agathological (by Józef Tischner).Autor artykułu uważa, że współczesny namysł etyczny, szczególnie w dziedzinie etyki zawodowej, koncentruje się na formułowaniu zasad działania oraz na ocenie prawidłowości ich realizacji. Mało natomiast uwagi poświęca refleksji na temat uzasadnienia zachowań etycznych.Wygląda to tak, jakby współcześni etycy, także etycy biznesu, byli przekonani, iż sensu bycia etycznym nie ma potrzeby wskazywać – bo wszystko od dawna jest oczywiste. A zadanie etyków polegać ma jedynie na formułowaniu najwłaściwszych, tzn. najbardziej optymalnych, sposobów realizacji tych zaleceń. Tymczasem uważna obserwacja współczesnego świata pokazuje, że na obszarze życia ekonomicznego, społecznego i intelektualnego, gro nieporozumień wynika z rozbieżności zapatrywań na sferę tego co podstawowe.Europejczycy doby średniowiecza mieli podobny obraz rzeczywistości i wynikający z niego wspólny pogląd na to, jak realizować etycznie wartościowe życie. Opisy powiązań pomiędzy wizją kosmicznego, ustanowionego przez Boga, ładu a zasadami życia można odnaleźć np. w pismach Bonawentury i Tomasza z Akwinu. Ten spójny obraz świata został zakwestionowany przez epokę nowożytną. W wyniku tego innymi torami zaczęło podążać myślenie o kosmosie, a innymi o człowieku. Opisy, wynikającego z takich takiego stanu rzeczy, etycznego zagubienia można odnaleźć w pismach Johna Donne’a i Błażeja Pascala.W dalszej części artykułu autor omawia nowożytne poszukiwania nowego sposobu uzasadniania wyborów etycznych. Jednak najwięcej uwagi poświęca omówieniu dwóch dwudziestowiecznych propozycji. Jego zdaniem godne uwagi i głębszej refleksji są propozycje – aksjologiczna (w ujęciu Maxa Schelera) oraz agatologiczna (w ujęciu Józefa Tischnera)