Między krajem rodzinnym i przybranymi ojczyznami. Przypadki Mariana Pankowskiego i Kalmana Segala

Comparing the figures and careers of Pankowski and Segal is more than just a case study. The lives of those two Sanok-born writers – whose paths had parted just after they graduated from junior high school – illustrate two “paths” which, although quite common in contemporary Polish history, are exceptions from the stereotypes permeative traditional historical thinking. A survivor of a Nazi concentration camp, Pankowski managed to resettle in the West and never really considered himself an immigrant and throughout his life he was actively involved in the Polish literary scene. After being released from s Soviet labour camp, Segal returned to Poland; he left the country after the March events of 1968 in the act of solidarity with other Polish citizens of Jewish origin. As a result, the last decade of his life, spent in exile, was devoted to reflections on identity. Both writers corresponded with each other for decades not only through letters (exchanged on the West-East axis), but also in their publications; in the interviews, they very often returned to the question of their identity, openly discussing the consequences of being torn between the old and new homeland.Zestawienie obok siebie losów i karier artystycznych Pankowskiego i Segala to coś więcej niż tylko zwykłe studium dwóch biograficzno-artystycznych przypadków. Losy tych pochodzących z Sanoka pisarzy, których drogi rozeszły się wkrótce po zakończeniu gimnazjalnej edukacji, co prawda świetnie ilustrują dwie „polskie drogi” typowe dla naszej historii najnowszej, jednakże z pewnymi odstępstwami od stereotypów właściwych tradycyjnemu historycznemu myśleniu. Pankowski po pobytach w obozach koncentracyjnych trafił na Zachód i tam pozostał, odżegnując się zarazem od miana emigranta i całe życie biorąc aktywny udział w życiu literackim kraju. Drugi z łagru na Kołymie powrócił do Polski, którą opuścił dopiero po wydarzeniach marcowych, nieprzymuszony, a tylko na znak solidarności ze swoimi żydowskimi rodakami; jego ostatnia dekada życia na obczyźnie była przez to nieustanną dyskusją nad kwestią własnej tożsamości. Obaj pisarze w wymienianej między sobą przez lata korespondencji wędrującej po osi Wschód–Zachód, ale również w swojej publicystyce i wywiadach, wielokrotnie wracali do pytania „kim jestem?”, ujawniając rozterki wynikające z rozdarcia między krajem rodzinnym i przybranymi ojczyznami