Dokumenty osobiste a doświadczenie migracji. Refleksje metodologiczne

Biographical research is often used as a tool in studying social reality; however, this research approach is hardly ever the object of theoretical and methodological reflections. Meanwhile, even the most basic and fundamental research questions – What is considered a biographical document? How can it be used and analysed? What ethical norms should the researcher abide to? – are still worth discussing. The following paper addresses those questions while referring to historical and contemporary findings made by researchers employing this approach (e.g., Florian Znaniecki’s humanistic coefficient principle). Furthermore, the author discusses the memoir of Władek Wiśniewski – included in the third volume of The Polish Peasant in Europe and America by Florian Znaniecki and William Thomas – as the exemplification of the aforementioned issues. The limitations of the most common approach to biographical documents (seen as an objective source of information about the reality, its faithful and neutral reflection) allow the author to suggests a different, pragmatical approach.Metoda pamiętnikarska (zwana też metodą dokumentów osobistych) jest często wykorzystywana w roli narzędzia badania rzeczywistości społecznej, ale sama stosunkowo rzadko staje się przedmiotem refleksji metodologicznej i teoretycznej. Tymczasem wciąż warte namysłu są podstawowe pytania, takie jak: co jest dokumentem osobistym? w jaki sposób może on być używany i analizowany? jakie normy etyczne wiążą badacza? Prezentowany tekst porusza te kwestie, przypominając klasyczne i współczesne ustalenia badaczy używających tej metody (np. zasada współczynnika humanistycznego F. Znanieckiego), a następnie czyniąc pamiętnik Władka Wiśniewskiego zamieszczony w trzecim tomie Chłopa polskiego W. Thomasa i F. Znanieckiego egzemplifikacją najważniejszych dylematów. Wskazanie ograniczenia najczęściej stosowanego podejścia do dokumentów osobistych (traktowanych jako źródło wiedzy o obiektywnej rzeczywistości, jej wierne i neutralne „odbicie”) prowadzi do naszkicowania możliwości innego podejścia, zwanego pragmatycznym