Próba nadania praw parafialnych katolickiej kuracji w Suszu na przełomie XIX i XX wieku. Przyczynek do badań nad pruską polityką wyznaniową

A contribution to the research on the Prussian religious policy. Attempts to grant the pastoral institution in Susz a legal entity were made as early as in 1868. At that time, efforts were made to allow free circulation of financial resources by the local Catholic mission station. The first priest of Susz, Franz Albert Loeper, who served in the town since 1870, repeated an earlier attempt. An application to obtain parish rights was submitted to the state authorities by proxy of the Bishop of Culm in 1873, unfortunately to no avail. After a few years the process was renewed; before that, representatives of the local Catholic community had been elected. Finally, the state authorities gave a permission to found a mission parish in Susz, which happened in 1920. Apart from the rights to unite worshippers and administer its property as well as the freedom to give sacraments, it did not have full parish rights. Therefore it could not apply for the financial privileges granted by the Prussian state. Subsequent requests to change the legal status of this institution were rejected; the unfavourable response was motivated by, among others, the decreasing number of worshippers. There was a serious fear that it would lead to the Polonization of Susz and the surrounding areas, as well as to the promotion of national identity within the Polish-speaking community. Despite many years of attempts, the legal status of the said parish was not changed. Its function depended on the financial help from the Bishopric of Culm and from Catholic societies and organisations. Starania o nadanie osobowości prawnej placówce duszpasterskiej w Suszu podejmowano już w 1868 r. Zabiegano wówczas o swobodę obrotu środków finansowych przez tamtejszą katolicką stację misyjną. Pierwszy duszpasterz suski – ks. Franz Albert Loeper, urzędujący w tym mieście od 1870 r., ponowił wcześniejszą próbę. Wniosek o uzyskanie praw parafialnych przedłożono władzom państwowym za pośrednictwem biskupa chełmińskiego już w 1873 r., niestety bezskutecznie. Po kilku latach wznowiono procedurę, dokonując uprzednio wyboru przedstawicieli lokalnej wspólnoty katolickiej. Ostatecznie władze państwowe udzieliły pozwolenia na erygowanie parafii misyjnej w Suszu, co nastąpiło w 1902 r. Poza prawem zrzeszania wiernych, zarządzania własnym majątkiem i swobodą szafowania sakramentami, nie posiadała jednak pełni praw parafialnych. Nie mogła zatem ubiegać się o przywileje finansowe udzielane przez państwo pruskie. Kolejne prośby o zmianę statusu prawnego tejże placówki duszpasterskiej odrzucano, motywując nieprzychylne stanowisko m.in. spadkiem liczby wiernych. Obawiano się przy tym polonizacji Susza, jego okolic oraz krzewienia tendencji narodowościowych wśród polskojęzycznej społeczności. Mimo wieloletnich zabiegów nie udało się zmienić statusu prawnego opisywanej parafii misyjnej. Jej funkcjonowanie było uzależnione od pomocy finansowej ze strony diecezji chełmińskiej, stowarzyszeń i organizacji katolickich.