Antropologiczny zwrot w filozofii oświecenia – Johann Gottfried Herder

The article critically examines a description of the genesis of the philosophical anthropology proposed by Odo Marquard. The German philosopher describes a combination of ideological conditions which in the Age of the Enlightenment led to the emergence of a unique way of practicing philosophy as anthropology. In his analyzes, however, he omits Herder’s work. The arguments included in the first section of the article are aimed at proving the inadequacy of such an interpretation. In the other sections of the text, I reconstruct the most important assumptions of Herder’s program of transforming philosophy into anthropology. These analyzes also provide arguments that are polemical to Marquard’s interpretation.Artykuł poddaje krytycznej rewizji opis genezy antropologii filozoficznej, jaką zaproponował Odo Marquard. Niemiecki filozof opisuje splot uwarunkowań ideowych, które w epoce oświecenia doprowadziły do pojawienia się szczególnego sposobu uprawiania filozofii jako antropologii. W swoich analizach pomija jednak twórczość Herdera. Wywody pierwszej części artykułu mają na celu wykazanie nietrafności takiej interpretacji. W pozostałych częściach tekstu rekonstruuję najważniejsze założenia Herderowskiego programu przekształcenia filozofii w antropologię. Analizy te dostarczają jednocześnie argumenty polemiczne wobec interpretacji Marquarda