Myślenie obrazu – malarstwo holenderskie XVII wieku jako ontologia świata widzialnego

The purpose of this paper is to demonstrate unobvious connection among material praxis of producing a painting, structure of modern knowledge, and ontology. I claim that a painting is something more than a picture on canvas that we can adore or investigate in some other way. The Baroque art, with its new topics and new forms of depiction, inaugurated modernity as fresh, visual knowledge separated from the enchanted world order, but this separation was not something obvious and complete. I accept this incompleteness as a clue to investigate in the sense Bruno Latour expressed it in his famous sentence; we have never been modern. A painting, as I define it, rules and constructs sight but simultaneously covers the whole performative (enchanted) spectacle which generates it on the level of material mediations. It means that direct relation between the subject and the object does not correspond with the obtained epistemological or even aesthetic scheme of analysis. Therefore, anthropology of painting needs ontological reflection constituted on a blurred border between the enchanted and the disenchanted world.Celem niniejszej pracy jest pokazanie nieoczywistego związku pomiędzy materialną praxis wytwarzania obrazu, strukturą wiedzy nowoczesnej a ontologią świata. Twierdzę, że obraz jest czymś więcej niż przedstawionym na płótnie malarskim malowidłem, który możemy podziwiać. Sztuka baroku ze swoimi nowymi tematami oraz sposobami przedstawiania z jednej strony inauguruje nowy typ wiedzy wizualnej, zasadniczo różniący się od zaczarowanego porządku wiedzy przednowoczesnej, z drugiej strony jednak różnica ta nigdy nie była ani oczywista, ani kompletna. W swojej pracy przyjmuje tę niekompletność jako trop w sensie takim, jaki nadałby mu Bruno Latour, że nigdy nie byliśmy nowocześni. Obraz, tak jak go rozumiem, zarządza i konstruuje spojrzenie, lecz jednocześnie zakrywa performatywny (zaczarowany) spektakl, który generuje strukturę spojrzenia na poziomie materialnych zapośredniczeń, co oznacza, że bezpośrednia relacja pomiędzy podmiotem a przedmiotem nie pasuje ani do epistemologicznego, ani nawet estetycznego schematu analizy. Dlatego też antropologia obrazu wymaga refleksji ontologicznej osadzonej na niewyraźnej granicy pomiędzy zaczarowanym a odczarowanym światem