Eseje Davida Hume’a a Oświecenie

Although David Hume was one of the central figures of the eighteenth century, the answer to the question whether he can be considered as a representative figure of the age of Enlightenment, is not so obvious. To approach this question I shall analyze in this paper some of Hume’s Essays devoted to morality, politics and literature, which were widely read and discussed by his contemporaries and had a significant impact on the public opinion.The aim of this article is to consider which content of Hume’s Essays is an expression of Enlightenment ideas. First I present main elements of Enlightenment thought, such as the idea of progress, the role of reason and experience and the critical attitude to religion. Secondly, focusing on the content of Hume’s Essays, I show that some features of his work are an expression of the main Enlightenment ideas. In the last part of my paper I discuss to which extent Hume can be considered as a representative figure of the Enlightenment.Pomimo iż życie i działalność Davida Hume’a przypada na wiek Oświecenia, to odpowiedź na pytanie, czy można go uznać za przedstawiciela i głosiciela idei oświeceniowych, nie jest tak oczywista. Aby bliżej przyjrzeć się tej kwestii, należy wziąć pod uwagę te rozprawy Hume’a, które w czasach mu współczesnych były powszechnie czytane i dyskutowane a także miały wpływ na opinię publiczną, a do takich właśnie dzieł z pewnością można zaliczyć jego Eseje poświęcone moralności, polityce i literaturze. Warto podkreślić, że ich wpływu na dzieje filozofii nie da się porównać z głównym dziełem Hume’a, jakim jest Traktat o naturze ludzkiej, zawierający najważniejsze elementy filozofii szkockiego myśliciela. W odróżnieniu od Traktatu, który dopiero po śmierci Hume’a zyskał należne uznanie i uwagę, to właśnie Eseje przyniosły mu upragnioną sławę literacką. Stąd też wydaje się iż w epoce Oświecenia Hume zasłynął głównie jako eseista i znakomity historyk, aniżeli jako wybitny filozof i teoretyk poznania. Głównym celem niniejszego artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie, jakie treści zawarte w esejach Hume’a mogą stanowić wyraz idei oświeceniowych. Aby udzielić na nie odpowiedzi, w pierwszej kolejności przedstawiam główne idee, powszechnie uznawane za oświeceniowe, a następnie w oparciu o analizę treści esejów wskazuję na pewne cechy, które mogą stanowić wyraz tych idei. W ostatniej części staram się rozważyć, czy i w jakim sensie Hume może być uznany za przedstawiciela epoki Oświecenia