Immanuel Kant w Polsce – wybrane problemy recepcji przełomu XIX i XX wieku

The article interprets the reception of Immanuel Kant’s philosophy in Poland at the turn of the 19th and 20th century. The author points out that Kantianism, in the Polish philosophical tradition, has been viewed through the prism of its idealistic interpretations. Such a criticism has spread modernism and various other philosophical currents. A part of Polish philosophers of that time were critical in the treatment of the so-called psychological interpretation of Kantianism. They skeptically evaluated the interpretation proposed by Lange and Helmholtz, which underlined Kant’s phenomenalism and subjectivity. The author claims that Polish interprets of Immanuel Kant’s philosophy essentially demanded that results of theory-cognitive research and achievements in the fields of natural sciences should agree with each other. This idea corresponded to the antimetaphysical programme of Polish positivists, especially with its new formula calles “neo-criticism”. Kantianism was treated as a peculiar synthesis of rationalism and empiricism, a universe of phenomena and noumena.Artykuł interpretuje recepcję filozofii I. Kanta w Polsce na przełomie XIX i XX wieku. Autor podkreśla, że w polskiej tradycji filozoficznej kantyzm był postrzegany przez lupę jego idealistycznej interpretacji. Taki krytycyzm rozpowszechniał modernizm oraz inne szkoły filozoficzne. Część polskich filozofów tego okresu krytycznie odnosił się do interpretacji kantyzmu określanej mianem psychologicznej. Sceptycznie oceniali interpretację zaproponowaną przez Lange i Helmholtz, podkreślającą fenomenalizm i subiektywizm I. Kanta.Zdaniem autora zasadniczo polscy interpretatorzy filozofii I. Kanta domagali się uzgadniania wyników badań teoriopoznawczych z osiągnięciami nauk przyrodniczych. Pogląd ten korespondował z antymetafizycznym programem pozytywistów polskich, a szczególnie z jego nową formułą, zwaną „nowokrytycyzmem”. Wyjątkowo traktowano kantyzm jako swoistą syntezę racjonalizmu z empiryzmem, świata fenomenów i noumenów