TÜRKİSTANLI AYDINLARIMIZIN SİYASİ VE YAYIN MÜCADELESİ: MUSTAFA ÇOKAYOĞLU VE ETRAFINDAKİLER

ÖZ 1917 Bolşevik İhtilalından sonra Türkistanlı siyasi aydınların bir kısmı Türkiye’ye gelmeye başladı. Türkiye’ye doğrudan gelenler arasında eski Buhara Cumhurbaşkanı Osman Kocaoğlu, Avrupa üzerinden gelenler arasında ise dönemin Orta Asya Müslümanlar Avami Cemiyetleri İttihadı Başkanı Zeki Velidi Togan ve eski Hokand Muhtariyet Reisi Mustafa Çokayoğlu’dur. 1925’de İstanbul’da bir araya gelen Türkistanlı aydınlar, oluşturdukları mücadele ve yazar kadrosuyla Sovyetlerin pençesinde kalan Türkistan halkının bağımsızlık mücadelesinin öncüsü oldular. Bunun için yurt içinde ve dışında (Türkistan’da, Türkiye ve Avrupa’da) çeşitli siyasi gazete ve dergiler yayınladılar. Bu gazete (Birlik Tuvi, Uluğ Türkistan vs.) ve dergiler (Yeni Türkistan ve Yaş Türkistan) o dönemi (1917-1924) anlamak ve yazarları tanımak için son derece önemli kaynaklardır. Çalışmamız; bu gazete ve dergilerin yayın editörlüğünü üstlenen başta Mustafa Çokayoğlu olmak üzere Osman Kocaoğlu ve Zeki Velidi Togan’ın yazılarından hareketle Türkistan’ın bağımsızlık hareketini içerecektir. ABSTRACT The Political and Publishing Struggle of Turkistani Intellectuals: Mustafa Çokayoğlu and those around him After the Bolshevik revolution in 1917, some of the Turkistani political intellectuals started to come to Turkey. Among the ones who directly came to Turkey was former Buhara President Osman Kocaoğlu, and among those coming over Europe were Zeki Velidi Togan, the President of Awami Muslims League in the Middle East of the period and Mustafa Çokayoğlu, former head of Hokand Autonomy. The intellectuals with their writerscame together in 1925 and became the pioneer of the struggle for the independence of the Turkistani community who were in the clutches of the Soviets .Therefore, they published several political newspapers and journals both in the country and abroad (in Turkistan, Turkey and Europe). This newspaper (Birlik Tuvi, Uluğ Turkist an,etc.) and journals (Yeni Turkistan and Yaş Turkistan) are really significant resources so as to understand the period (1917-1924) and to get to know the writers. Our study consists of Turkistan’s struggle for independence mainly based upon the articles of MustafaÇokayoğlu and those of Osman Kocaoğlu and Zeki V elidiTogan who were the editors of this newspaper and the journals